21 kwiecień
2025

Rocznica śmierci Stanisława Pyjasa

Autor: PW Data publikacji: 07.05.2024 11:10

Gdyby żył, miałby 71 lat. Dziś, 7 maja mija 47. rocznica śmierci Stanisława Pyjasa – pochodzącego z Gilowic działacza opozycyjnego okresu PRL, który zmarł w Krakowie w wieku 24 lat w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach.

Stanisław Pyjas urodził się 4 sierpnia 1953 w Gilowicach. Podczas studiów aktywnie uczestniczył w ruchu opozycyjnym przeciwko władzom komunistycznym. Zmarł w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach 7 maja 1977 roku – jego ciało zostało znalezione w godzinach porannych w bramie krakowskiej kamienicy przy ul. Szewskiej 7. Wydarzenie miało miejsce kilka dni prze juwenaliami i mocno wstrząsnęło środowiskiem akademickim w całym kraju. Pyjas został pochowany w Gilowicach 10 maja 1977 roku. Zmarłego pożegnała rodzina oraz przyjaciele. Pogrzeb studenta UJ bacznie obserwowali też funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa, którzy sporządzili dokumentację fotograficzną na potrzeby sprawy operacyjnego rozpracowania o kryptonimie „Stasio” (obecnie w zbiorach Instytutu Pamięci Narodowej).

O tym, jak i dlaczego zginął Stanisław Pyjas, pisał m.in. prof. Henryk Głębocki z IPN w książce Przeciw czerwonej dyktaturze (red. Filip Musiał, Jarosław Szarek; Ośrodek Myśli Politycznej, Instytut Pamięci Narodowej). „Inwigilacja zamordowanego studenta trwała aż do ostatnich chwil jego życia. Wyklucza to tezę o jego przypadkowej śmierci” – wskazywał historyk.

„Najbardziej prawdopodobny scenariusz zabójstwa przedstawiono w postanowieniach o umorzeniu kolejnych śledztw. Na podstawie zeznań świadków, oględzin miejsca oraz ponownej analizy obrażeń Pyjasa ustalono, że jego śmiertelne pobicie nastąpić mogło w piwnicy kamienicy na ul. Szewskiej 7 – tam znaleziono okulary należące prawdopodobnie do zamordowanego.

Następnie mordercy przenieśli ciało do bramy w tej samej kamienicy, w której mieszkała była dziewczyna zabitego, zaś pod jej drzwi podrzucili chlebak studenta w celu upozorowania tragicznego wypadku. Domniemanym zabójcą mógł być Marian Węclewicz – były bokser „Wisły” (w tym czasie klubu „gwardyjskiego”, w którego władzach zasiadało wielu funkcjonariuszy SB) i kryminalista na usługach milicji i SB, który miał zostać wynajęty do pobicia Pyjasa za 100 dolarów (co było w tych czasach sumą ogromną). Pyjasa zabito tylko dlatego, że SB chciała uniemożliwić mu zorganizowanie wiecu podczas juwenaliów.

Sam Węclewicz zginął wkrótce potem. Niewykluczone, że mógł stać się ofiarą zacierania śladów przez SB. Tego samego dnia, gdy poskarżył się swemu znajomemu, byłemu esbekowi, że nie otrzymał zapłaty w wysokości 100 dolarów za swoją „robotę”, podczas odwiedzin u kolegi Jana Knapika – także podejrzewanego o współpracę z SB – podobnie jak Pyjas „spadł” ze schodów i zginął na miejscu”.

Źródło informacji i zdjęcia: Instytut Pamięci Narodowej

Przeczytaj także

Wyskakane zakończenie ferii – Zimowy Festiwal Dmuchańców w Żywcu

W dniach 1-2 marca 2025 hala sportowa w SP9 w Żywcu zamieni się w prawdziwy raj dla dzieci i ich…
Czytaj więcej

Beskidzki Klub Biznesu – Twoja Przepustka do Świata Możliwości!

Wyobraź sobie, że Twój biznes to samotny wędrowiec na górskim szlaku – silny, pełen potencjału, ale napotykający na swojej drodze…
Czytaj więcej

Zamówienia na pączki z Restauracji 3 Poziomki na Tłusty Czwartek

Zbliża się Tłusty Czwartek, a restauracja 3 Poziomki ma przyjemność ogłosić, że przyjmuje zamówienia na pączki, które można odebrać osobiście…
Czytaj więcej

Zapraszamy do Parku Fantazja w Andrychowie w okresie ferii zimowych!

  Szukasz miejsca, gdzie dzieci mogą spędzić czas na świetnej zabawie, a Ty się zrelaksować? Park Fantazja to idealne rozwiązanie!
Czytaj więcej

Kraina Radości Active & Fun – wielka frajda dla najmłodszych!

W Jeleśni działa przestrzeń edukacyjno-rozrywkowa dla dzieci – Kraina Radości Active & Fun! To wyjątkowe 80 m², które zostały zaprojektowane…
Czytaj więcej

Żywiec: profilaktyka przed pryszczycą w Mini Zoo

Mini ZOO apeluje o przestrzeganie środków zapobiegawczych w celu ochrony zwierząt przed wirusem pryszczycy W związku z zagrożeniem wirusem pryszczycy,…
Czytaj więcej