W Wielki Piątek odbywała się seria ludowych obrzędów i zwyczajów związanych z tym dniem. Był to czas porządków i sprzątania, gdy starano się usunąć wszelkie zanieczyszczenia z domu. W praktyce obowiązywały także liczne zakazy i nakazy.

W Wielki Piątek w Moszczanicy przed wschodem słońca ludzie dotknięci chorobą idą do pobliskiego potoku czy też stawu wierząc, że po obmyciu choroba ustąpi. Szczególne ma być pomocnym ten – zabieg chorym na świerzb. We wszystkich wsiach myją się tak chorzy jak i zdrowi. Czynią to na pamiątkę przejścia P. Jezusa przez wodę.

Partnerem materiału jest: Eat Well
We wsi Juszczynie mylną jest interpretacja, że czynią to na pamiątkę zrzucenia P. Jezusa z mostu do rzeki. Wielki Piątek jest w wierzeniach ludu jak gdyby dniem czarownic. Czarownice, jak lud twierdzi, biorą tego dnia szczyptę nawozu ze stajni i zanoszą do swoich w tym celu, żeby odebrać mleko cudzym krowom, a swoim przyczynić. Podkładają także tajemnicze zioła, które również mają odebrać krowom mleko, będącym w tej stajni. Starają się także w ciągu dnia pożyczyć jakiś przedmiot, prawdopodobnie w tym samym celu.
Istnieje także zwyczaj, że matka bije rózgą lub korzeniem “słodkiego drzewa” dzieci, a to na pamiątkę biczowania P. Jezusa, powtarzają się przy tym ceremoniale w Juszczynie, w Milówce i w Żywcu trzykrotnie słowa “Boże rany”.
W całym powiecie istnieje zwyczaj wbijania w pole krzyżyków, sporządzonych częściowo z głowien pozostałego ognia w Wielką Sobotę, a częściowo z palm. Krzyżyki sporządzone z palm wbijają w ziemię w Wielki Piątek i Sobotę, zaś krzyżyki z głowien dopiero w poniedziałek i wtorek po Wielkanocy, W Juszczynie i w Lipowej przystrajają grób P. Jezusa kiełkującym owsem, czy też żytem, gdzie indziej zaś lampkami, świecami i choiną.
Z Wielkim Piątkiem związany jest zwyczaj wróżenia o zbiorach siana. Istnieje przysłowie: “Gdy w Wielki Piątek mróz, to na górce siana wóz” co świadczy o spodziewanych obfitych deszczach.

Najważniejsze zakazy i nakazy to m.in. zakaz uprawiania ziemi związany z tym, że Jezus zmarł i został złożony w grobie. Nie można było pożyczać czegokolwiek, aby nie przyciągnąć złych mocy. Masło w tym dniu przygotowane miało przypisywaną szczególną moc uzdrawiania. Wierzono także, że sadzenie drzewek owocowych z wieszanymi na nich wydmuszkami zapewni obfite plony. Gospodynie natomiast wyrzucały z domu post, co symbolizował popiół rozsypany na polu. Do tradycyjnych zwyczajów tego dnia należała także kąpiel jeszcze przed świtem w potoku lub strumieniu, co miało zapewnić zdrowie i urodę, a praktyka ta była obecna aż do czasów II wojny światowej.

Dziękujemy pracownikom Muzeum Miejskiego w Żywcu za pomoc w przygotowaniu materiału.