1 marca obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który został ustanowiony świętem państwowym. Przy kościele M.M. Kolbego w Ciścu znajduje się symboliczny grób Żołnierzy Wyklętych. Nagrobek ustawiono w 1992 roku. W pierwszy dzień marca w imieniu mieszkańców gminy symboliczną wiązankę kwiatów złożył wójt Piotr Tyrlik wraz z współpracownikami i przedstawicielami społeczności lokalnej oraz uczniami Szkoły Podstawowej w Ciścu.

1 marca jest datą symboliczną, która nawiązuje do 1 marca 1951 r. Tego dnia w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Rzepce, Franciszku Błażeju, Józefie Batorym i Karolu Chmielu.

Zgodnie z Ustawą z dnia 3 lutego 2011 r. o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” mianem Żołnierzy Wyklętych określani są bohaterowie, „którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”. Żołnierzy Wyklętych określa się również „Żołnierzami Niezłomnymi” lub „żołnierzami drugiej konspiracji”. Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. Wielu zginęło – zamordowanych skrytobójczo lub na podstawie wyroków komunistycznych sądów.

Historia Narodowych Sił Zbrojnych nierozerwalnie łączy się z historią gminy Węgierska Górka.

Szczątki żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału, którym dowodził Henryk Flame ps. Bartek zostały odnalezione w marcu 2016 r. w ramach prac archeologicznych IPN na tzw. Polanie Śmierci w Starym Grodkowie koło Barutu (woj. opolskie). W listopadzie 2016 roku wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk spotkał się w Węgierskiej Górce z członkami rodzin żołnierzy „Bartka”, podczas spotkania został pobrany materiał genetyczny do badań porównawczych.

1 lutego 2018 r. w Pałacu Prezydenckim odbyły się uroczystości wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar totalitaryzmu, w których wzięła udział delegacja rodzin z gminy Węgierska Górka na czele z Wójtem Piotrem Tyrlikiem oraz członkowie Narodowych Sił Zbrojnych „Rodzynki” z Prezesem Łukaszem Lewandowskim. W podniosłej atmosferze zostały ogłoszone nazwiska osób, których szczątki zostały odnalezione. Noty identyfikacyjne odbierali krewni ofiar. Z gminy Węgierska Górka noty otrzymały rodziny: Koniorów, Maślanków, Pajestków. Notę identyfikacyjną Franciszka Koniora odebrała siostra Cecylia Białożyt, Karola Maślanki i Józefa Maślanki – wnuk ich brata Piotr Drobny, Michała Pajestki – bratanica Maria Bednarz.

Mieszkańcy naszej gminy kultywują pamięć o wymordowanych partyzantach z Żywiecczyzny. Należy tu wspomnieć o szczególnej roli Wójta Gminy Węgierska Górka Piotra Tyrlika, ks. Prałata Władysława Nowobilskiego oraz organizacji NSZ Rodzynki. Tradycją już niemal pozostają wyjazdy na polanę Hubertus zwaną „Polaną Śmierci” w ostatnią sobotę września w rocznicę egzekucji i uczestniczenie we mszy świętej w intencji Ojczyzny i pomordowanych żołnierzy.

Nasi bohaterowie:

Franciszek Konior pseud. „Rekin”

Urodził się 30 marca 1926 r. w Cięcinie. W latach 1945 – 1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Szczątki Franciszka Koniora zostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim.

Józef Maślanka pseud. „Borsuk” ur. 6 października 1921 r. w Ciścu

Karol Maślanka pseud. „Tygrys” ur. 22 października 1923 r. w Ciścu

Obaj bracia byli w latach 1945 – 1946 żołnierzami zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Zostali zamordowani w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Zniszczone w wyniku eksplozji szczątki jednego z braci zostały odnalezione w marcu 2016 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim. Na podstawie badań genetycznych nie można jednakże określić, do którego z braci Maślanków należą zidentyfikowane szczątki.

Michał Pajestka pseud. „Leszczyna”

Urodził się 11 sierpnia 1925 r. w Ciścu. W latach 1945 – 1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Zniszczone na skutek eksplozji szczątki Michała Pajestki zostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim.

Źródło: Ośrodek Promocji Gminy Węgierska Górka