15 kwietnia 2014 roku, po ponad dwóch latach, powrócił do żywieckiego muzeum gotycki obraz „Madonny z poziomką” (depozyt parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Żywcu). Obiekt znajdował się w konserwacji, której  autorkami są pracownice Akademii Sztuk Pięknych: prof. Marta Lempart-Geratowska (konserwator dzieł sztuki, specjalność konserwacja malarstwa, absolwentka Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, przewód kwalifikacyjny I stopnia – 2000 r., habilitacja – 2011 r., dziekan Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie), mgr Barbara Budziaszek (konserwator dzieł sztuki, absolwentka Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, od roku 1974 r. pracownik dydaktyczny Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki  ASP w Krakowie, od 2008 roku kierownik pracowni Konserwacji i Restauracji Rzeźby Drewnianej Polichromowanej,  od 1993 roku Rzeczoznawca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie konserwacji zabytków ruchomych) oraz konsultacje prof. Małgorzata Gawłowska. Gotyckie arcydzieło, po powrocie z Krakowa, umieszczone zostało na wystawie stałej „Sztuka Sakralna Żywiecczyzny”.

Dzieło to jest perłą wśród żywieckich malowideł sakralnych. Obraz datowany jest na 3 ćw. XV wieku.  Co ciekawe obiekt ten, który został oddany do konserwacji w 1980 r., uważany był za barokowy, przedstawiający Madonnę z pękiem róż. Obraz różnił się od wizerunku, który dzisiaj znamy. Madonna w lewej dłoni trzymała pęk róż a Chrystus świat.

Pierwsze badania podczas konserwacji, której autorką był Anna Hermanowicz i Marian Paciorek, wykazały istnienie siedmiu warstw malarskich. Poszerzone badania doprowadziły do odsłonięcia znakomicie zachowanej postaci aniołka w lewym górnym  rogu obrazu. Następnie wykonano zdjęcie rentgenowskie całości obrazu, które ujawniło ostatecznie oryginalne warstwy malarskie i odsłoniło arcydzieło malarstwa późnośredniowiecznego – przedstawienie Madonny tronującej z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów (tzw. Maesta).

W lewej dłoni Madonna trzyma kwiat poziomki, natomiast na rączce Jezusa przysiadł zielony ptaszek. Na obrazie znajduje się także fundator wraz z patronem - świętym Andrzejem oraz napis „Żywiec 1625”. Fundatorem dzieła okazał się ksiądz Andrzej Kozatius, kanonik katedry krakowskiej, rodem z Żywca. To właśnie on zakupił „starodawny” obraz w Krakowie i kazał się na nim wymalować. Fundator nie zdawał sobie sprawy, iż zakupiony przez niego barokowy obraz ma średniowieczną historię.

 Po konserwacji obraz wrócił do Żywca i był eksponowany w latach 90. XX w. na wystawie w Starym Zamku „Sztuka sakralna Żywiecczyzny”. W roku 2005, z uwagi na zły stan, został przeniesiony do magazynów muzealnych. W listopadzie 2011 roku obraz został zaprezentowany w żywieckim muzeum, a następnie przetransportowany w grudniu do Krakowa w celu konserwacji, skąd powrócił w kwietniu 2014 roku.

Koszt konserwacji „Madonny z poziomką” wyniósł – 35.000,00 zł.

Oprac.: Dorota Firlej

Muzeum Miejskie w Żywcu

Kopiowanie materiałów zabronione.