Wieża konkatedry pw. Najświętszej Marii Panny w Żywcu, króluje nad Żywcem i jest charakterystycznym elementem krajobrazu. Wielu z Was zapewne chciałoby zobaczyć przepiękny widok, który roztacza się ze szczytu wieży. Dlatego wraz z ekipą Photo-Pixel i naszym czytelnikiem Piotrkiem wspięliśmy się na szczyt wieży by przygotować dla Was nie tylko wyjątkowe zdjęcia, ale także przybliżyć Wam historię tego obiektu. Poniżej możecie zobaczyć widoki z arkad na szczycie, mechanizm zegara znajdujący się we wnętrzu wieży i schody prowadzące na szczyt.
Wnętrze wieży
Wieżę zbudował Włochv - Jan Ricci, architekt sprowadzony z Opawy, roboty kamieniarskie przy niej wykonał kamieniarz z Krakowa - Maciej Świętek natomiast roboty ciesielskie Jan "Carpentarius" z Opawy. Wieża przylega do nawy fary od strony zachodniej. Założona jest na rzucie kwadratu o wymiarach 10,5 m x 10,5 m a jej wysokość (bez hełmu) wynosi 45 m, natomiast z hełmem (ale bez gałki i krzyża) 60 m. Do wysokości 27,5 m wieża wykonana jest z kamienia łamanego, powyżej z cegły, narożniki zaś ujęte są ciosami. Ściany podzielone są gzymsami na siedem nierównej wysokości pięter. Cztery pierwsze piętra są szersze od pozostałych i pokrywają się z „kamienną” częścią wieży.
Widok z okna znajdującego się w połowie wieży
Ciekawe rozwiązanie zastosowano na piętrze siódmym – jest to piękna arkadowa galeria, obiegająca dookoła zwężony trzon wieży (wynosi on w tym miejscu 6,85 m). Patrząc z dołu galeria wydaje się szeroka, w rzeczywistości jest inaczej, swobodnie przemieszcza się po niej jedna osoba. Na każdej stronie arkady utworzone są z jońskich, żłobkowanych kolumn na postumentach, połączonych półkolistymi archiwoltami. Pomiędzy postumentami znajdują się balustrady. Co ciekawe – postumenty od strony zewnętrznej ozdobione są dekoracją geometryczno-roślinną, a na dwóch środkowych postumentach od strony zachodniej znajdują się herby fundatorów – Korczak oraz Leliwa – herb matki fundatorów, herby są w ozdobnych obramowaniach – tzw. kartuszach. W kompozycji galerii trzykrotnie zastosowano tzw. „złote cięcie” - zasadę stosowaną w budowlach renesansowych, zwłaszcza w kompozycjach fasad pałaców i kościołów.
Schody prowadzące na sam szczyt wieży
Murowane schody, którymi wchodzi się na początki wędrówki
Widok z okna znajdującego się w połowie wieży
Zwężony trzon wieży wystrzela ponad pulpitowy dach galerii w formie jeszcze jednego, niskiego pięterka, które tworzy podstawę hełmu wieży, składającego się z wysokiego, czterospadowego dachu, z wysokiej, czworościennej latarni oraz cebulastej kopułki, wybiegającej w gałkę z krzyżem.
Mechanizm starego zegara znajdujący się w wieży katedralnej
Wnętrze wieży katedralnej
Wnętrze wieży katedralnej
W murach wieży na każdej kondygnacji znajdują się małe otwory okienne. Na czwartej kondygnacji okna umieszczone są w dużych, głębokich prostokątnych framugach zamkniętych od góry półkolem. Ciekawostką jest również to, że pod tarczami zegara znajdują się otwory okienne. Niesamowite wrażenie robi wnętrze wieży. Do górnych pięter można się dostać z zewnątrz kamiennymi, krętymi schodami, które mieszczą się południowym murze wieży w półokrągłej przylegającej wieżyczce. Od piętra drugiego do samego szczytu prowadzą drewniane schody ukryte wewnątrz wieży.
Widok z balkonu na wieży katedralnej
Jak pisze Jerzy Szablowski:
Na powstanie wieży żywieckiej złożyły się dwa okresy budowlane, uwidaczniające się wyraźnie w murach wieży. Pierwszemu okresowi, przypadającemu na lata 1582-83, zawdzięcza powstanie część wieży wykonana z kamienia, licząca zatem 27,5 m wysokości; w jej piętrze górnym znajdują się duże, półkolem zamknięte wnęki, w których mieściły się pierwotnie duże, bliźniacze okna dla dzwonów; grubość muru wynosi od 2,40 m (u podstawy) do 2,15 m (na wysokości wnęk). W drugim okresie, w roku 1585, powstała część górna, zbudowana z cegły (wysokość 17,5 m) i wieńcząca ją kamienna galeria arkadowa; zewnętrzne lico muru tej części wieży cofnięte jest w stosunku do lica muru części dolnej o 30 cm, skutkiem czego grubość muru wynosi tylko 1,85 m. W czasie pożaru fary w roku 1711 wieża doznała bardzo poważnych uszkodzeń; spłonął bowiem jej hełm strzelisty, cała więźba wewnątrz wieży, zniszczone zostały dekoracje malarskie ożywiające górne partie murów. W roku 1711 wieża nakryta została przez architekta krakowskiego Piotra Bebera prowizorycznym hełmem namiotowym, który w roku 1745 w czasie gruntownej restauracji wieży ustąpił miejsca nowemu hełmowi, do dziś niemal bez zmian zachowanemu. W roku 1945 galeria poważnie uszkodzona pociskiem artyleryjskim, w roku 1946 usunięte zniszczenia przez zrekonstruowanie brakujących części*.
Widok z balkonu
Widok na dzwonnicę
Widok z balkonu
Widok na kościół NMP
Widok na ulicę Kościuszki
Kolumna jońska na balkonie
Widok na dzwonnicę i ulicę Kościuszki
Panorama i widok na ulicę Zamkową
Panorama z widokiem na Przemienienie
Widok na ulicę Komorowskich
Panorama na rynek, ulicę Kościuszki, Słowackiego i Komorowskich
Widok z wieży na rzeźbę Chrystusa
Więcej zdjęć na stronie www.photo-pixel.pl
Opracowanie: KP
Zdjęcia: Bartłomiej Antczak, Paweł Gondek - www.photo-pixel.pl
Bibliografia:
Jerzy Szablowski, Zabytki Sztuki w Polsce, inwentarz topograficzny III, Powiat żywiecki województwo krakowskie, Wydawnictwo Państwowego Instytutu Historii Sztuki, Warszawa 1948.
Składamy serdeczne podziękowania dla Piotra Nowakowskiego za pomoc i życzliwość w realizacji materiału.
Kopiowanie materiałów zabronione.
