Kolejną postacią z Żywiecczyzny, znaną między innymi ze swojej działalności w AK, był Stanisław Słonka, pseudonim okupacyjny Stasiak (1898 – 1975), ksiądz, kapelan Komendy Obwodu Żywiec Armii Krajowej, a także członek Powiatowej Delegatury Rządu Londyńskiego na Kraj.

Urodził się 28.XI.1898 w Jeleśni, w rodzinie chłopskiej. Ukończył Szkołę Ludową II stopnia w tej samej miejscowości. Następnie, w roku 1915, rozpoczął naukę w seminarium duchownym w Krakowie. Siedem lat później otrzymał święcenia kapłańskie. Pełnił funkcje wikarego. Najpierw na Orawie, w parafii Podbiel (powiat podzamecki), a w okresie 14.VIII.1925 – 31.III.1931 w Poroninie. Dał się wówczas poznać nie tylko jako dobry duszpasterz i wychowawca młodzieży, ale i sprawny organizator. W dniu 1 kwietnia 1931 został katechetą w Żywcu, natomiast w latach 1937 – 1950 był prefektem szkoły podstawowej w Zabłociu. Od sierpnia 1937 rektorem kościoła filialnego parafii Żywiec p. w. Św. Floriana, od 17.II.1939 wikariuszem współpracownikiem parafii Żywiec, w celu roztoczenia opieki duszpasterskiej nad mieszkańcami Zabłocia.

Po wybuchu II wojny światowej, już w listopadzie 1939, ks. Słonka został zaprzysiężony w Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW). Otrzymał pseudonim „Stasiak”. Wraz z nią został włączony do Związku Walki Zbrojnej, a potem do Armii Krajowej. W związku z tym, w roku 1942 wszedł w skład Komendy Obwodu AK Żywiec. Kierował tam Komisją Finansową. Dystrybuował między innymi zapomogi pieniężne pomiędzy rodziny osób aresztowanych i uwięzionych w obozach oraz rodziny żołnierzy podziemia. Organizował dostarczanie paczek i lekarstw dla więźniów obozów koncentracyjnych. Jednocześnie był kapelanem Komendy Obwodu AK. W 1943 został członkiem Powiatowej Delegatury Rządu w Żywcu. Masowe aresztowania z końca 1942 roku w rejonach Belska, Oświęcimia i Żywca spowodowały, że musiał się ukrywać. Za wiedzą abp. Adama S. Sapiehy i przy zgodzie administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej, bpa Jana Kantego Lorka, Stanisław Słonka w marcu 1943 przyjął personalia Władysław wolny i objął obowiązki wikariusza w parafii Szczególice w diecezji sandomierskiej. Przebywał tam do końca marca 1945 roku. Następnie powrócił do Żywca – Zabłocia, gdzie podjął obowiązki duszpasterskie i administracyjne. Wznowił też przerwaną w czasie wojny budowę kościoła.

Po dwóch latach, 23.V1947, otrzymał teren i zgodę władz Gminy Zabłocie na założenie i uruchomienie cmentarza parafialnego. W październiku tego samego roku, wraz z oddziałami Inspektoratu Bielskiego AK, Stanisław Słonka ujawnił się przed Komisją Likwidacyjną ds. AK Okręgu Śląskiego. Oskarżono go o działalność wywrotową. 20 września 1950 roku został zatrzymany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i osadzony w Krakowie. Zarzuty związane były między innymi z działalnością grekokatolickiego księdza Stefana Szeremety, wikariusza przy kościele w Zabłociu. Był on aresztowany już w 1947 roku.

W związku z brakiem dowodów przestępstwa Słonka został zwolniony 28 lutego 1951. Powrócił na zajmowane wcześniej stanowisko. W dniu 07.VII.1955 wikariusz kapitulny archidiecezji krakowskiej, bp Franciszek Jop, konsekrował wybudowany kościół pod wezwaniem Św. Floriana w Zabłociu, gdzie od 7 lat funkcjonowała już samodzielna parafia. W tym samym roku Stanisław Słonka współfundował cztery dzwony dla kościoła. Władze powiatowe nie wyraziły jednak zgody na objęcie przez Słonkę stanowiska proboszcza. Działalność „akowska” rzuciła tutaj swój ceń. Mianowanie otrzymał dopiero w czerwcu 1966 roku.

To ks. Stanisław Słonka zapoczątkował odprawianie noworocznej mszy świętej o godz. 5 rano, zwanej „dziadowską”, z udziałem jukocy.

W ostatniej dekadzie życia Słonka pełnił obowiązki administratora kościoła w Lipowej, wicedziekana dekanatu Żywiec, szambelana, kanonika i prałata papieskiego. Współpracował ponadto z Wydawnictwem Duszpasterskim Charytatywnym dla dekanatu Żywiec Południe i Północ.

Zmarł 25.VIII.1975. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Żywcu – Zabłociu. Obecnie upamiętnia go jedna z ulic w pobliżu kościoła.

Autor: Michał Cichy

Źródło: Słownik biograficzny Żywiecczyzny, Żywiec 1995, I 187–9 (fot., bibliogr.)