Historia Żywca jest niezmiernie ciekawa i w wielu kwestiach nierozstrzygnięta i niezbadana. Najmniej natomiast opracowań dotyczy historii najnowszej. Na szczęście dostęp do źródeł nie jest utrudniony, a nawet w domowych archiwach znajdziemy wiele zdjęć, pokazujących nasze miasto przed laty. Zapewne wielu mieszkańców żywieckich "blokowisk" zadaje sobie pytanie: kiedy powstały bloki w Żywcu? Co było powodem rozwoju budownictwa blokowego? Dziś spróbujemy przyjrzeć się temu tematowi nieco szerzej.
Okres po II wojnie światowej to czas odbudowy państwa oraz migracji ludności. Po roku 1945 Żywiec dynamicznie się rozwijał i w mieście zrobiło się ogromne zagęszczenie. Odradzające się Państwo rozpoczęło budowę nowych mieszkań. W Żywcu jako pierwsze powstały niskie, trzykondygnacyjne bloki na ulicy Handlowej, Węglowej, na Osiedlu Pod Grapą i Osiedlu Kochanowskiego w dzielnicy Zabłocie.
W roku 1958 Rada Miejska zatwierdziła projekt budowy osiedla mieszkaniowego na terenie ogródków zamkowych, znajdujących się pomiędzy parkiem a ulicą Komorowskich. W blokach tych zamieszkali pracownicy takich fabryk jak PONAR czy FAMED, przesiedleńcy spod zalewu. W roku 1962 na Osiedlu Parkowym oddano do użytku 4 bloki, kotłownię oraz stację transformatorową. Warto w tym miejscu przypomnieć również, że ostatnim oddanym do użytku budynkiem na wspomnianym osiedlu było przedszkole osiedlowe (Przedszkole nr 11). W części parku przylegającej do osiedla powstał ogródek jordanowski dla dzieci z osiedla. W latach 90. XX wieku osiedlowa kotłownia została wyłączona z eksploatacji i przekształcona na mieszkania. Starsi mieszkańcy Żywca zapewne pamiętają poprzednia nazwę tego osiedla - XX - lecia PRL, została ona nadana dlatego, że osiedle oddano do użytku w roku 1964.
W następnej kolejności powstawały bloki przy ul. Powstańców Ślaskich, Osiedle Młodych oraz Osiedle 700-lecia. W roku 1961 powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa "Gronie". W roku 1962 oddała do użytku blok posiadający 55 mieszkań. Do roku 1976 wybudowała 16 bloków, mających 1045 mieszkań. Obecnie Spółdzielnia zarządza 45 budynkami. W ramach ciekawostki można dodać, że jest to 198 klatek schodowych, a łączna powierzchnia użytkowa wynosi 122 459,64 m2.
W latach 1964-1969 budowano osiedla Krasińskiego oraz Powstańców Śląskich. Jednymi z ostatnich bloków oddanych do użytku były wykończone w roku 1991 trzy bloki mieszkalne Browaru. W 2018 roku oddano do użytku blok na osiedlu 700-lecia o numerze 34, natomiast w 2022 roku przy ulicy Browarnej w blokach zarządzanych przez Żywieckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego zamieszkali pierwsi lokatorzy. Poniżej prezentujemy zestawienie bloków należących S. M. Gronie, wraz z m.in. rokiem ich budowy:
Tabela 1. Wykaz budynków użytkowych, będących własnością Spółdzielni Mieszkaniowej „GRONIE” w Żywcu
Lp. | Numer Budynku | Rok budowy | Lokalizacja |
---|---|---|---|
1. | Baza Spółdzielni (budynek administracyjny oraz warsztata | 1990 | Osiedle 700-lecia 50 |
2. | Pailon "Malinka" | 1971 | Osiedle Młodych |
3. | Pawilon Osiedle 700-lecia | 1981 | Osiedle 700-lecia |
Żródło: Opracowanie na podstawie materiałów źródłowych SM "Gronie" w Żywcu
Tabela 2. Wykaz budynków mieszkalnych, będących własnością Spółdzielni Mieszkaniowej "GRONIE" w Żywcu
Lp. | Numer budynku | Ilość klatekRok budowy | Ilość mieszkań | |
---|---|---|---|---|
1. | Osiedle 700-lecia 1 | 7 | 1975 | 105 |
2. | Osiedle 700-lecia 2 | 7 | 1974 | 105 |
3. | Osiedle 700-lecia 3 | 7 | 1973 | 105 |
4. | Osiedle 700-lecia 7 | 4 | 1976 | 60 |
5. | Osiedle 700-lecia 8 | 4 | 1975 | 60 |
6. | Osiedle 700-lecia 12 | 4 | 1992 | 40 |
7. | Osiedle 700-lecia 13 | 4 | 1990 | 40 |
8. | Osiedle 700-lecia 14 | 5 | 1977 | 75 |
9. | Osiedle 700-lecia 15 | 5 | 1976 | 75 |
10. | Osiedle 700-lecia 16 | 5 | 1977 | 75 |
11. | Osiedle 700-lecia 17 | 5 | 1977 | 75 |
12. | Osiedle 700-lecia 18 | 7 | 1978 | 105 |
13. | Osiedle 700-lecia 21 | 4 | 1980 | 40 |
14. | Osiedle 700-lecia 22 | 4 | 1981 | 40 |
15. | Osiedle 700-lecia 23 | 3 | 1985 | 50 |
16. | Osiedle 700-lecia 24 | 3 | 1984 | 30 |
17. | Osiedle 700-lecia 25 | 3 | 1985 | 50 |
18. | Osiedle 700-lecia 26 | 3 | 1983 | 30 |
19. | Osiedle 700-lecia 27 | 2 | 1985 | 50 |
20. | Osiedle 700-lecia 28 | 3 | 1984 | 30 |
21. | Osiedle 700-lecia 29 | 8 | 1983 | 80 |
22. | Osiedle 700-lecia 30 | 5 | 1982 | 30 |
23. | Osiedle 700-lecia 31 | 5 | 1982 | 30 |
24. | Osiedle 700-lecia 32 | 4 | 1983 | 24 |
25. | Osiedle 700-lecia 34 | 1 | 2018 | 24 |
26. | Osiedle 700-lecia 35 | 4 | 1988 | 40 |
27. | Osiedle 700-lecia 36 | 4 | 1988 | 40 |
28. | Osiedle 700-lecia 37 | 5 | 1989 | 50 |
29. | Osiedle 700-lecia 38 | 5 | 1987 | 50 |
30. | Osiedle 700-lecia 39 | 5 | 1987 | 50 |
31. | Osiedle 700-lecia 40 | 4 | 1986 | 40 |
32. | Osiedle Młodych 11 | 4 | 1967 | 60 |
33. | Osiedle Młodych 13 | 4 | 1967 | 60 |
34. | Osiedle Młodych 14 | 4 | 1968 | 60 |
35. | Osiedle Młodych 15 | 7 | 1971 | 105 |
36. | Osiedle Młodych 16 | 4 | 1968 | 60 |
37. | Osiedle Młodych 17 | 7 | 1970 | 105 |
38. | Osiedle Paderewskiego 15A | 3 | 1981 | 45 |
39. | Osiedle Paderewskiego 15B | 3 | 1981 | 30 |
40. | Osiedle Paderewskiego 15C | 3 | 1981 | 45 |
41. | Osiedle Parkowe 6 | 1 | 1963 | 15 |
42. | Osiedle Parkowe 7 | 1 | 1963 | 15 |
43. | Osiedle Parkowe 11 | 3 | 1966 | 45 |
44. | Osiedle Pod Grapą 12 | 6 | 1973 | 90 |
45. | Osiedle Pod Grapą 14 | 4 | 1976 | 60 |
46. | Osiedle XX-lecia II RP Węgierska Górka | 5 | 1974 | 75 |
Osobnym rozdziałem jest budowa osiedli domków jednorodzinnych. Ciekawostką może być tutaj fakt, że w latach powojennych powstał plan perspektywicznego zagospodarowania przestrzennego miasta Żywca. Projekt ten zakładał skoncentrowanie budownictwa przemysłowego i składów towarowych w dzielnicy Zabłocie. Na prawym brzegu Soły zakładano tworzenie budownictwa mieszkaniowego i rekreacyjnego, zaś na budownictwo "niskie" przeznaczono dzielnice Sporysz, Śródmieście oraz Górę Burgałowską.
Jednocześnie zapraszamy Was do niezwykłego filmu przygotowanego przez Dario-Film, prezentującego żywieckie blokowiska z lotu ptaka!
Oprac.: KP
Zdjęcia archiwalne: Muzeum Miejskie w Żywcu
Za pomoc w opracowaniu artykułu dziękujemy pracownikom Muzeum Miejskiego w Żywcu