Linia Żywiec - Sucha Beskidzka będzie publikowała przez 12 kolejnych wtorków informacje związane ze stacjami i przystankami kolejowymi fragmentu dawnej Cesarskiej Kolei Transwersalnej z Żywca do Suchej Beskidzkiej. Zapraszamy do śledzenia profilu FB Linii Żywiec-Sucha Beskidzka. A dzisiaj pomysłodawcy zaprezentowali stację Żywiec.
Dworzec kolejowy w Żywcu jest zlokalizowany w dzielnicy Zabłocie, ok 2 kilometry od centrum miasta. Powody takiej lokalizacji dworca są dość interesujące i wiążą się z historią sięgającą wieków znacznie dawniejszych, bo czasów, kiedy miała miejsce rywalizacja stanu mieszczańskiego ze społecznością żydowską (która, jak wiadomo, uciekając przed prześladowaniami w innych krajach, masowo emigrowała na tereny polskie). W tolerancyjnej, generalnie, Rzeczypospolitej, strzegący swych interesów mieszczanie żywieccy starali się jednak nie dopuścić do osadnictwa Żydów na terenach miejskich. Miasto w 1624 r. otrzymało przywilej „de non tolerandis judaeis”, który dla wyznawców religii mojżeszowej oznaczał zakaz osiedlania się w Żywcu. Prawo to w XVIII w. potwierdził cesarz Józef II, dodając, iż może tu zamieszkać jedynie Izraelita urodzony w mieście, co sprawiło, że żywczanie pilnowali, by nie zatrzymywały się tu ciężarne Żydówki. Starozakonni zamieszkiwali więc licznie okoliczne miejscowości, jak właśnie Zabłocie (późniejszą dzielnicę), które w XIX w. stało się prężnym ośrodkiem gospodarczym.Gdy budowano kolej, dworzec zlokalizowano nie przy centrum miasta, ale właśnie tutaj. Jak głosi anegdota, sami żywieccy rajcy mieli podobno sprzyjać takiemu usytuowaniu stacji, obawiając się Żydówek, które podróżując koleją mogłyby urodzić dziecko w mieście. Rajca miejski Igła Studencki argumentował tak: „Sławetni rajcowie! Kolej to dobra rzecz, bo bez marnowania koni zajedziesz do Bielska, Wiednia i Pesztu. Towary można sobie sprowadzić i szynki, kiełbasy z naszych prosiąt wysłać. Ale z tą stacją to mi się tu coś nie widzi. Kolejami jeżdżą sobie różni ludzie i Żydzi naturalnie też. A co będzie jak jaka Żydówka urodzi dziecko na stacji, w poczekalni, na ziemi naszego miasta? Nowego obywatela nam przysporzy! Ja pierwszy nie zgadzam się na żadną stację.”
Obawa przed społecznością żydowską nie była jedyną, jaka stała u podstaw lokalizacji dworca poza centrum miasta. Jeden z rajców żywieckich miał ponoć na wieść o planach budowy kolei w Żywcu krzyknąć: „bydzie nam tu kopcić pod nosem, a i o ogień nie trudno”. Paradoksalnie decyzja dotycząca lokalizacji linii jak i dworca pociągnęła za sobą rozkwit handlu, rzemiosła i przemysłu w rejonie późniejszej ul. Dworcowej, zamieszkanej w poważnym odsetku przez ludność żydowską.
Wzniesiona w 1878 r. Stacja Żywiec pierwotnie stanowiła stację końcową linii kolejowej z Bielska-Białej. Od 1884 roku, tj. po wybudowaniu kolejnych odcinków linii w kierunku Zwardonia i Suchej stała się stacją węzłową. Do roku 1899 stacja nosiła nazwę Saybusch-Zablocie, w latach 1901-1914 nazywała się Saybusch – Żywiec, natomiast w czasie II wojny światowej - Saybusch.
Pierwotna bryła budynku nawiązywała do stylu charakterystycznego dla całej monarchii austro-węgierskiej, był to długi jednopiętrowy budynek. W latach 1910-1914 budynek został poddany przebudowie i uzyskawszy nowe wysokie dachy i nadbudowę wraz z nową halą pasażerską nawiązywał w swej bryle do stylu podhalańskiego. Obok stacji znajdowały się inne budynki kolejowe. Istniejący do dziś na placu dworcowym budynek dawnej przychodni kolejowej nawiązuje do pierwotnego stylu dworca, podobnie, jak nawiązywała nieistniejąca już (zburzona w 1945 r.) parowozownia, która znajdowała się w okolicy obecnego wiaduktu przy ul Browarnej. Przed budynkiem stacji przez lata stacjonowały zaprzęgi konne z dorożkami, które służyły co zamożniejszym mieszkańcom jako ówczesne taksówki.
Okres II wojny światowej, a właściwie jego ostatnia faza, nie oszczędził zabudowań stacyjnych przed zniszczeniami. Wycofujące się z linii frontu w kwietniu 1945 r. wojska niemieckie zniszczyły zabudowania wokół dworca, w tym budynek stacyjny, parowozownię i warsztaty. Sam budynek stacyjny został odbudowany w pierwotnym stylu, oddano go ponownego użytkowania w dniu 3 czerwca 1949 roku. Niestety losu tego nie podzieliły: ani parowozownia ani warsztaty, których nigdy nie odbudowano.
Powojenne przywracanie ruchu kolejowego na linii w kierunku Suchej Beskidzkiej odbywało się stopniowo i trwało do roku 1952, kiedy to odbudowano most na rzece Sole. W 1952 roku ze stacji Żywiec w kierunku Suchej Beskidzkiej wyjeżdżało jedenaście pociągów: sezonowy Gliwice - Zakopane, Jelenia Góra -Zagórz, dziewięć osobowych Żywiec - Sucha (w tym jeden tylko w dni robocze) i jeden Żywiec - Jeleśnia, tylko w soboty robocze. Pociągi w kierunku Suchej Beskidzkiej odprawiane były zwyczajowo z toru przy peronie pierwszym, którego układ torowy umożliwiał bezpośrednie wyprawienie pociągu w kierunku Suchej bez konieczności wstrzymywania/krzyżowania pociągów z/do kierunku Bielska Białej. Ok roku 2005 zlikwidowano fragment bezpośredniego toru, po którym pozostałość jest do dziś widoczna w okolicy przejazdu kolejowego obok Szkoły Podstawowej i PSP w Żywcu.
W budynku żywieckiego dworca do roku 1995 funkcjonowała restauracja Dworcowa, która serwowała typowe dania charakterystyczne dla epoki prl-u. Do restauracji można było dostać się jednym z dwóch istniejących do dziś wejść, jednym od strony peronu, drugim od strony placu przed dworcem. Charakterystycznym elementem wystroju restauracji był wysoki piec kaflowy, który zachował się do dnia dzisiejszego. Obecnie lokal po restauracji jest nieużytkowany.
Dziś budynek dworca jest wyremontowany. Staraniem Grupy PKP S.A. w roku 2016 wyremontowano elewację budynku,wymieniono stolarkę okienną oraz pokrycie dachu. W tym samym czasie PKP Polskie Linie Kolejowe SA wyremontowała perony dworcowe, zainstalowała nowy system informacji pasażerskiej wraz i instalacją estetycznych tablic kierunkowych, z których te dotyczące kierunku Sucha Beskidzka tradycyjnie zainstalowane są na peronie pierwszym.
Jednocześnie przypominamy, że na Linię Żywiec-Sucha Beskidzka można przekazać 1% podatku, nr KRS 0000559959.
Źródło: FB Linia Żywiec-Sucha Beskidzka
