Dziś przedstawiamy Wam niezwykły materiał dotyczący dzielnicy Zabłocie. Niedawno, z inicjatywy komitetu Nasze Zabłocie, działającego przy Towarzystwie Naukowym Żywieckim, ukazało się wydawnictwo prezentujące Ścieżkę Edukacyjną po tej dzielnicy. Zapraszamy do zapoznania się z historią tej dzielnicy oraz folderem prezentującym wspomnianą ścieżkę (skany na końcu artykułu). Ponadto już jutro w materiale, który właśnie czytacie będziecie mogli zobaczyć kilkanaście ciekawych reprodukcji zdjęć dawnego Zabłocia! A zatem zapraszamy do lektury dzisiejszego materiału oraz zachęcamy do ponownych odwiedzin. Część ciekawych archiwalnych zdjęć prezentujemy już dziś, a przedstawiają one fabrykę papieru "Solali" oraz pamiątki związane z tym miejscem.

Zabłocie, iż ta wieś za błotem albo za płotem miejskim, naonczas w lesie jego zasiadła - nazwa Zabłocie po raz pierwszy pojawiła się w  „Dziejopisie Żywieckim” Andrzeja Komonieckiego pod rokiem 1477. Sąsiadująca z Żywcem wieś położona nad Sołą rozwija się – jak nazywał to Fernand Braudel - w rytmie długiego trwania; w wieku XIX następują zmiany, poprzez pojawienie się przemysłu i rozwój handlu. Największy wkład w przemiany ekonomiczno-społeczne tego terenu mieli inwestorzy żydowscy i niemieccy. Rolnictwo było obecne nadal – i było domeną ludności polskiej, znajdującej zatrudnienie również w fabrykach i zakładach produkcyjnych Zabłocia.

Nieocenionym (choć niewyczerpującym) źródłem wiedzy o historii lokalnej są kroniki żywieckie: Andrzeja Komonieckiego z XVIII wieku, i ks. Augustina z wieku XIX. Kluczowym dokumentem, regulującym obecność Żydów na tym terenie była ordynacja królowej Konstancji z roku 1626 (matka króla Jana Kazimierza, Habsburżanka z domu). Dokument ten dawał mieszczanom żywieckim przywilej, na mocy którego Żydzi mogli osiedlać się wyłącznie poza granicami miasta Żywca.

W zapisie z roku 1637 czytamy: Bo albowiem tu Żydów było wiele w Żywcu, którzy mieszkali tu w mieście przez kilka czasów z pozwoleniem pańskim podczas inkursyjej szwedzkiej na Śląsku, tocząc z cesarzem wojnę foto Ksenia Widuch, I LO im. M. Kopernika w Żywcu;warsztaty Solali historia Galicji papierem pisana

Wiek XX to dynamiczny rozwój Zabłocia. Wzdłuż głównej drogi (ul. Główna, dziś Dworcowa) pojawiają się piętrowe kamienice, będące własnością przemysłowców i handlowców m.in. żydowskich. W 1921r. ludność liczyła 3654 osoby; w 1931r. – 4975 osób (w tym 3949 katolików, 958 Żydów i 68 osób innych wyznań), a obszar wynosił 609 ha. Na terenie tym działało 15 zakładów przemysłowych: Żywiecka Fabryka Papieru; „Solali” ; Fabryka Wyrobów Ślusarskich, Budowlanych i Budowy Maszyn Z. Rübnera; Małopolski Przemysł Futrzany braci Balitzer; „Siła” Fabryka Skór i Pasów; Fabryka Likierów, Wódek i Rumu B. Fränkla; Parowa Fabryka Likierów, Wódek i Rumu J. Munka; Pierwsza Krajowa Parowa Fabryka Mydła i Świec S. Munka; Cegielnia Parowa i Wapiennik O. Schwarza; Wytwórnia Smarów i Artykułów Drogeryjnych I. Patzaua; Przetwórnia Owoców i Jagód Fuhrmana; Wytwórnia Wody Sodowej L. Tugendatha; Tartak Parowy R. Springuta, 82 sklepy oraz 30 warsztatów rzemieślniczych.

Świat życia mieszkańców tej społeczności w naturalny sposób stymulował wymianę i integrację: młodzież żydowska uczęszczała m.in. do Wyższej Szkoły Realnej w Żywcu (dziś I LO im. M. Kopernika), konsultacje medyczne, handel, usługi – to wszystko tworzyło krajobraz życia codziennego wieloetnicznego sąsiedztwa.

II wojna światowa zmieniła wszystko. Zabłoccy Żydzi, przez jakiś czas skoszarowani w okolicach Synagogi

Zbiory Jana Pudy

 Fotografie ilustrujące ścieżkę edukacyjną pochodzą z projektu pt.: Śladami Żydów. Spacer po Zabłociu autorstwa Anny Barabasz i Doroty Firlej realizowanego przez Komitet Zabłocie. Autorki fotografii to 8 uczennic żywieckiego I LO im. M. Kopernika w Żywcu:  Katarzyna Gardaś, Agnieszka Hernas, Sylwia Kania, Adrianna Kulka, Olga Morzyńska, Klaudia Murańska, Beata Pytlarz, Ksenia Widuch, które uczestniczyły w warsztatach prowadzonych przez Jakuba Grzywaka (fotografik z Zabłocia, formacja Klisza Werk).

Oprac.: Anna Barabasz i Dorota Firlej