Co jakiś czas przybliżamy Wam sylwetki osób, które w dużym stopniu wpłynęły na rozwój naszego miasta. Zapraszamy do zapoznania się z biografią Michała Jeziorskiego, twórcy kultury w naszym mieście. 

Michał Jeziorski urodził się w Żywcu w 1892 roku w ubogiej rodzinie mieszkającej na Rudzy. W roku 1907 rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Realnej w Żywcu, by zakończyć ją zdanym egzaminem maturalnym w 1912 roku. W tym samym roku Jeziorski rozpoczął studia polonistyczne na UJ, przerwane I wojną światową w 1914 r. 17 lipca tegoż roku zaciągnął się do legionów, następnie wcielono go do armii austriackiej. W międzyczasie dostał się do niewoli rosyjskiej, z której udało mu się zbiec i dołączyć do Wojska Polskiego. Z frontu I wojny światowej wrócił w stopniu porucznika.  W październiku 1919 r. kontynuował przerwane studia, ukończone 22 października 1921 roku. Po studiach pracował jako zastępca nauczyciela w szkole, do której niegdyś uczęszczał. Od roku 1927 do 1936 (rozwiązanie szkoły) pracował jako nauczyciel w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim. Jeziorski uczył języka polskiego, francuskiego oraz nauki o Polsce. Ze wspomnień uczennic wyłania się obraz nauczyciela z pasją:

„Prof. Michał Jeziorski był polonistą wysokiej klasy. Wykładał jasno i dobitnie, z zaangażowaniem uczuciowym, zachęcał do czytania, uczył samodzielnej analizy utworów poprzez rozwiązywanie postawionych problemów. Kształcił uczucia, zwłaszcza patriotyczne, kładąc nacisk na sytuacje emocjonalne w utworach i charakterystykę postaci pozytywnych. Poprzez wnikliwe śledzenie treści poznawczych i wychowawczych omawianych dzieł rozwijał logiczne myślenie, cierpliwie naprowadzając uczennice na właściwe odpowiedzi. Umiał wydobyć piękno utworów i ich różnorakie wartości. Uczył poprawnej recytacji i samodzielnych przemówień, przygotowujących do przyszłego zawodu.

Profesor zachęcał nas do treściwych, estetycznych, obrazowych i logicznych wypowiedzi pisemnych. Najlepsze były często czytane na lekcjach i analizowane. Systematycznie i szybko poprawiał prace domowe i wypracowania szkolne.

(…)

Profesor Jeziorski był wymagający, karcił leniwe uczennice, które czasem w obawie przed dwóją chowały się w klasie za szafę, aby nie stracić wykładu. Zawdzięczamy mu wiele, gdyż nauczył nas kochać literaturę, poprawnie i logicznie wypowiadać się oraz wypisywać., służyć ojczyźnie jak najlepiej, poprzez rzetelne wypełnianie swoich obowiązków”*.

W roku 1937 został kierownikiem i nauczycielem Miejskiej Jednorocznej Szkoły Przysposobienia Kupieckiego, przekształconej w 1938 roku w Miejskie Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie. Szkoła nie rozwinęła jednak skrzydeł, ponieważ we wrześniu 1939 roku w wyniku działań II wojny światowej Żywiec został włączony do Rzeszy i szkołę zamknięto. 20 października wydano zgodę na jej otwarcie, jednak po kilku dniach ostatecznie ją zlikwidowano.

Poza działalnością dydaktyczną Jeziorski był wielkim społecznikiem. Pomagał biednym ludziom nie tylko poprzez działalność oświatową – dając im szansę na edukację, ale także dając im prawo do uczestnictwa w kulturze. Przykładem tej „pracy u podstaw” jest czynny udział Jeziorskiego w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Przy towarzystwie założył serię wydawniczą Biblioteka Żywiecka, która działa do dziś.

Aktywny udział Jeziorskiego w kulturze zaowocował powstaniem pisma regionalistycznego „Gronie”. Pierwszy numer ciekawego kwartalnika Gronie ukazał się w styczniu 1938 roku, a wydany został przez Sekcję Miłośników Żywiecczyzny przy Kole Towarzystwa Szkół Ludowych w Żywcu. Opisywane pismo regionalne założyli oraz redagowali wykształceni i światli ludzie – polonista Michał Jeziorski, historyk Stanisław Szczotka, skierowane było do osób aktywnych i twórczych. Redaktorzy wraz z gronem redakcyjnym zadbali o różnorodność tematyczną i – przede wszystkim – wysoki poziom drukowanych tekstów.  Jeziorski i Szczotka mieli – jak pisze Anna Węgrzyniak – „ambicje poznawcze i kulturoznawcze, chcieli zintegrować społeczność wokół spraw związanych z szeroko pojętą kulturą regionu (duchową i materialną)”**. Autorzy starannie dobranych tekstów studiowali dzieje ziemi żywieckiej, wspomagali rozwój  regionu a także kulturę narodową, promując wartości regionalne, przedstawiając zabytki kultury i dzieląc się swoją wiedzą w zakresie różnych dziedzin. Przedwojenne „Gronie” ukazywały się przez niespełna dwa lata – 1938-1939, regularnie co kwartał (6/7 numerów).

Michałowi Jeziorskiemu zawdzięczamy również powstanie w Żywcu muzeum. Już w latach 20. XX rozpoczął Jeziorski wraz z Tadeuszem Charlewskim gromadzenie, przechowywanie i eksponowanie zabytków kultury. Pierwszą siedzibą muzeum była szkoła przy ulicy Zielonej. W gromadzeniu zabytków pomagały uczennice seminarium. Były to eksponaty etnograficzne, historyczne, archeologiczne oraz przyrodnicze. W 1936 roku zbiory przeniesiono do lokalu Sekcji Miłośników Żywiecczyzny przy Kole TSL na Rynku, tym samym powołując Muzeum Miejskie w Żywcu, którego społecznym dyrektorem został Michał Jeziorski. Muzeum oprócz przechowywania eksponatów, było ośrodkiem badań naukowych i popularyzacji wiedzy o Żywiecczyźnie.

Także założona w 1934 roku m.in. przez Michała Jeziorskiego sekcja Miłośników Żywiecczyzny w istotny sposób wpłynęła na rozwój Żywiecczyzny i jej obecny kształt.

Po rozpoczęciu działań wojennych przez faszystów Michał Jeziorski wstąpił w szeregi tajnych organizacji ruchu oporu. Najpierw zasilił Tajną Organizację Wojskową,  następnie Związek Walki Zbrojnej przekształcony w AK. W roku 1940 podczas akcji wysiedleńczej „Saybusch Aktion” Jeziorski wyjechał do Generalnej Guberni. W Puławach został aresztowany i trafił najpierw do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen Oranienburg k. Berlina, a następnie do obozu Hamburg Neuengamme i Dachau w Bawarii, skąd napisał kilka szyfrowanych listów do rodziny i zmarł z wycieńczenia i głodu 13 czerwca 1942 r.

Przypisy:

•    J. Stankiewicz, Karta Groni XVI.

•    A. Węgrzyniak, Żywieckie Gronie, „Świat i Słowo” 2008, nr 1, s. 224.

Bibliografia:

I.    Jeziorski, Rzecz o człowieku przyzwoitym, „Kalendarz Beskidzki 2012”, s. 83-87.

Autor: Ren