1 września 1939 roku 7 dywizja piechoty posiadająca liczne związki zmotoryzowane zmusiwszy naszą słabą osłonę przygraniczną do odwrotu, zaczęła przelewać się przez wszystkie przełęcze beskidzkie, a głównie przez Przełęcz Zwardońską. Zadaniem tych ugrupowań było jak najszybsze opanowanie Kotliny Żywieckiej. Zwardoń atakowany jest przez 61 pułk piechoty. Po krótkiej potyczce pluton por. Talarka wycofuje się pod Baranią Górę. Nad Węgierską Górkę nadlatuje samolot rozpoznawczy. Samoloty polskie startujące z lotniska obok Bielska zestrzeliły samolot obserwacyjny Hs 126, który spadł w rejonie Zwardonia. Na głównej linii obrony trwają ostatnie przygotowania. Po południu stanowiska polowe oraz stanowisko dowodzenia zostaje zniszczone. Niemcy byli bardzo dobrze poinformowani o stanie naszych fortyfikacji i zdawali sobie sprawę z olbrzymiej przewagi swoich sił, wbrew jednak swym oczekiwaniom natrafili pod Węgierską Górką na niezwykle zacięty opór.

Przez całą noc z 1 na 2 września Niemcy ostrzeliwali polskie stanowiska a następnie od świtu rozpoczęli na nowo generalne natarcie, ale i tym razem nie zdołali osiągnąć zamierzonego celu. Przez południem jednostki niemieckie podchodzą pod Milówkę. Po lewej stronie Soły atakuje 62 pułk piechoty a po prawej 61. Walki opóźniające prowadzi 3 kampania bat. „Berezwecz” oraz pluton z Obrony Narodowej. Około 12.30 pod naporem przeważających sił wycofuje się na główną linię obrony pod Węgierską Górkę. Około godziny 14.00 następuje pierwszy szturm piechoty niemieckiej. Odezwały się wszystkie środki ogniowe fortu „Waligóra” oraz 151 artylerii górskiej. Piechota niemiecka zaległa na najbliższym przedpolu. Około 17.00 następuje podobny ostrzał artyleryjski. Bardzo celny i skuteczny ogień prowadzą schrony „Wędrowiec” i „Wąwóz”, których ckm-y blokują natarcie od strony wschodniej. Około godziny 18.00 do dowódcy batalionu „Berezwecz” na motocyklu podjeżdża oficer łącznikowy z Żywca z rozkazem zwinięcia obrony z nastaniem zmroku i wycofania się do Oczkowa. Ponieważ łączność telefoniczna jest zerwana, dowódca wysyła łączników z rozkazami do poszczególnych kompanii. Do północy wycofuje się cała artyleria, załoga „Waligóry” oraz cała 3 kompania, a także luźne pododdziały z 1 i 2 kompanii. Późnym wieczorem wysadzone zostają dwa mosty – kolejowy i drogowy – na północ od Cięciny. W rezultacie przez cały dzień 2 września Niemcy nie zdołali sforsować naszej obrony.

W nocy z 2 na 3 września dwie załogi piechoty biły się dalej przez całą noc, a ogień z nich ucichł dopiero wtedy gdy wszyscy obrońcy podlegli. Załogi schronów bojowych „Waligóry” i „Włóczęgi” wycofały się nad ranem, gdy dotarł wreszcie do nich rozkaz o odwrocie. „Wędrowiec” i „Wąwóz” do których rozkaz nie dotarł walczyły dalej. Schron „Wąwóz” ostrzeliwany jest z rejonu kamieniołomu z Żabnicy. Jednocześnie piechota niemiecka przechodzi skrzydłami na północ w kierunku Żywca. Schron „Wędrowiec” nie ma już przykrycia ogniowego. Mając 3 zabitych i 9 rannych kpt. Tadeusz Semik o godzinie 17.00 poddaje schron „Wędrowiec”. Droga na Żywiec jest wolna. Broni się jeszcze schron „Wąwóz” ale mając uszkodzone ckm-y nie stanowi już większego zagrożenia dla Niemców. Obrońcy oczekują do zmroku i około godziny 22.00 opuszczają schron, rozchodząc się po lasach.

Plan Niemców polegający na odcięciu dróg odwrotu Armii „Kraków” został unicestwiony. Dzięki bohaterskiej obronie dywizje tej armii zdołały się na czas wycofać. Straty w wojskach niemieckich były olbrzymie. 7 dywizja była na razie niezdolna do dalszej akcji. Niemcy nie chcieli również uwierzyć w to, że Węgierskiej Górki broniło tylko 69 ludzi. Byli przekonani, że pomiędzy fortyfikacjami rozciągały się korytarze i przez nie musiały napływać do boju nowe szeregi polskich obrońców.

Obrona Węgierskiej Górki przeszła do historii jako jeden ze znaczących epizodów kampanii wrześniowej.

Opracowanie: K.M

Źródło:

B. Kudłacik, “Reduta pod Węgierską Górką“, archiwum autora.

P.Figura, “Fortyfikacje Beskidu Żywieckiego Gmina Węgierska Górka i Jeleśnia”, archiwum autora.

S.Suchanek  „Forty Węgierskiej Górki”, Węgierska Górka 2009

 http://www.kmop.dobroni.pl/media/grh,grh-bon-zywiec,0,879,374.html

Kopiowanie materiałów zabronione