Ponad 20 lat temu przeprowadzono reformę administracyjną, która spowodowała, że Żywiecczyzna – część ziemi Małopolski, została wcielona do woj. śląskiego. Czy zapomnieliśmy o naszych małopolskich korzeniach przez ten czas?
Rok 1999. Żywiecczyzna staje się częścią woj. śląskiego. Okoliczności włączenia Żywiecczyzny do województwa śląskiego szczegółowo opiszemy w kolejnym artykule.
Starsi ludzi lamentowali, że będą z nas robić Ślązaków w kierpcach, a młodzi przechodzili obojętnie. Dzisiaj widzimy, że nasi dziadkowie mieli rację, mamy tego pierwsze konsekwencje.
źródło. Dziennik Zachodni, 1998
Co dzisiaj czujemy gdy mówi się, że mieszkamy na Śląsku? Świadomi swoich korzeni i historii Żywiecczyzny czują złość, oburzenie, ale przede wszystkim niemoc i brak sprawczości. Młodzież zaś podchodzi coraz częściej do tego tematu bezrefleksyjne. Zwłaszcza ta urodzona po 1999 roku. Całe życie wychowywali się w poczuciu, że mieszkają w woj. śląskim i chyba nikt nie wytłumaczył im, że Żywiecczyzna od zawsze leży w zachodniej części Małopolski i cała nasza kultura, historia, dziedzictwo kulturowe nierozerwalnie połączone jest i jest częścią historii i dziedzictwa Małopolski.
Dlaczego jesteśmy Małopolanami, a nie Ślązakami? Argumentów jest tyle, że chyba nikt nie powinien mieć wątpliwości. Część z nich to:
- 800-letnia przynależność do Ziemi Krakowskiej (księstwo krakowskie i kasztelania oświęcimska do pocz.XIIIw, województwo krakowskie od połowy XVw, Galicja w okresie zaborów, powojenne woj.krakowskie i woj.bielskie do 1999r)
- 1000 letnia przynależność do diecezji krakowskiej,
- gwara żywiecka opierająca się na dialekcie małopolskiego
- kultura góralska i lachowska Żywiecczyzny będąca częścią kultury Małopolski
- trakty handlowe na osi z Krakowa i do Krakowa
- Kraków jako wielowiekowy i do dzisiaj główny ośrodek akademicki dla mieszkańców Żywiecczyzny
źródło: exgeo.pl
Obca jest dla nas historia, kultura i obyczajowość Śląska oraz dylematy jego mieszkańców. Nasze tereny zawsze były i są, tylko i wyłącznie, atrakcyjnym krajobrazowo i turystycznie terenem dla uprzemysłowionego Górnego Śląska. a mieszkańcy Żywiecczyzny zacofani cywilizacyjnie. Brzmi to dość agresywnie, ale ileż to razy słyszeliśmy określenie, że “Śląsk nam/wam dał drogi, inwestycje” choć przecież płacimy podatki, z których dokonywane są właśnie wspomniane inwestycje. “‘pod Krakowem’ byliśmy biedni” - fakt, w latach 70 bogactwa nie było, bo w przeciwieństwie do Śląska nie byliśmy przedmiotem szczególnej troski komunistycznej PRL, a w swojej biedzie nie byliśmy inni od wielu rejonów Polski. Ale wystarczy teraz zobaczyć w jaki sposób rozwijają się wsie “pod Krakowem” i choć “za czasów Krakowa” świat wydawał się biedniejszy, a górniczy Śląsk mlekiem i miodem płynący, to nie dotyczyło to nas, a górale często pracujący “na przodku” mogą o tym opowiedzieć.
Czy to się zmieniło ? Niestety nie. Tereny Żywiecczyzny, jej dziedzictwo i kultura są coraz częściej zawłaszczane na rzecz poprawy wizerunku nie tyle woj. śląskiego, co w przekazie jako część Śląska a coraz częściej używa się określeń „Śląsk Administracyjny” i o zgrozo „Śląsk Żywiecki”.
Czy tylko tyle warte jest dziedzictwo Żywiecczyzny, że zapominamy o tym że Żywiecczyzna i My sami jesteśmy częścią Małopolski. Co powiedzieliby nasi przodkowie, gdyby dowiedzieli się, że nasze ziemie nazywane są obecnie Śląskiem? Co czuliby pamiętając wydarzenia z niechlubnych kart historii? Choć nasi przodkowie nie określali się jako małopolanie, bo tożsamość określana była na poziomie lokalnym “my som wsiowi, górole, łod grofa, łod Żywca”, to świadomość granic i różnorodności była tak silna, że wyjazd do Koniakowa, był już wyjazdem “zagranicę”.
Warto się na chwilę zatrzymać i odrodzić w korzeniach tej ziemi. Najwyższy czas by upomnieć się o swoje dziedzictwo kulturowe, tradycje i tożsamość, bez lęku i wstydu. Bo jeśli teraz tego nie zrobimy to już za 10 lat będzie za późno, ponieważ już dzisiaj tożsamość małopolska: żywiecka, lachowska, dąbrowska, częstochowska jest wyśmiewana i upokarzana przez tych, dla których śląskie jest Śląskiem.
