Dział spadku jest procesem, którego celem jest podział składników majątku wchodzącego w skład spadku pomiędzy osoby, które dziedziczą po zamarłym oraz dokonanie wszelkich wzajemnych rozliczeń między spadkobiercami. Dział spadku może zostać dokonany w drodze umowy, jak również może do niego dojść na skutek orzeczenia sądu.
Warunkiem dokonania działu spadku jest w pierwszej kolejności uzyskanie dokumentu, na podstawie którego będzie można ustalić kto należy do kręgu spadkobierców po zmarłym. Jednym z takich dokumentów jest akt poświadczenia dziedziczenia sporządzany przez notariusza. Drugim natomiast jest postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydawane przez sąd po przeprowadzeniu postępowania sądowego w tym przedmiocie. Powstanie jednego z tych dokumentów w stosunku do danego spadkodawcy wyklucza powstanie drugiego z nich, co znaczny, że nie może istnieć jednocześnie akt poświadczenia dziedziczenia oraz postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w stosunku do tego samego zmarłego.
Dokonanie działu spadku w drodze umowy pomiędzy spadkobiercami jest niewątpliwie najszybszym sposobem na dokonanie tego działu. Umowny dział spadu może zostać dokonany w dowolnej formie, z wyjątkiem sytuacji kiedy na skutek umowy dochodzi do rozporządzenia składnikiem spadku, które to rozporządzenie musi zostać dokonane w formie szczególnej, ponieważ tak stanowi ustawa. Klasycznym przypadkiem takiej sytuacji jest rozporządzenie nieruchomością. Umowny dział spadku gdynia jest często poprzedzany negocjacjami pomiędzy spadkobiercami, które mogą się toczyć nawet z udziałem profesjonalnych pełnomocników, na przykład adwokatów. Dział spadku dokonywany w formie umowy pozwala na uniknięcie kosztów sądowych, w tym kosztów opinii biegłych, jednak gdy jest dokonywany w formie aktu notarialnego powoduje powstanie innego rodzaju kosztów, na przykład wynikających z konieczności uiszczenia taksy notarialnej. Podział spadku w tej formie wymaga również zgodnego stanowiska wszystkich spadkobierców.
Sądowy dział spadku dokonywany jest najczęściej w sytuacji, gdy pomiędzy spadkobiercami nie ma zgody co do sposobu działu spadku, składników wchodzących w jego skład, wartości tych składników czy kwestii związanych z wzajemnymi rozliczeniami pomiędzy spadkobiercami. Należy też mieć na względzie, że w ramach działu spadku można dochodzić także innych rozliczeń dotyczących, na przykład nakładów czy wydatków poczynionych na przedmioty wchodzące w skład spadku.
Dokonywanie działu spadku w sądzie wiążę się z koniecznością przeprowadzenia przez sąd postępowania dowodowego. Dowodami, które przeprowadza sąd mogą być przesłuchania świadków, przesłuchania stron postępowania, dokumenty czy opinie biegłych sądowych. Strony mogą również składać wnioski, aby sąd zwrócił się do wskazanych przez strony podmiotów o uzyskanie zawnioskowanych dokumentów. Powoduje to, że postępowanie o dział spadku rzadko kończy się na jednej rozprawie. Do rzadkości nie należą postępowania trwające latami. Czas trwania postępowania znacznie wydłuża okres oczekiwania na sporządzenie przez biegłych powołanych w sprawie opinii.
Z uwagi na specyfikę danego stanu faktycznego dokonanie działu spadku musi być czasami połączone z podziałem majątku wspólnego małżonków lub ze zniesieniem współwłasności (albo zarówno z jednym jak i drugim ze wskazanych procesów). Dział spadku musi zostać połączony z podziałem majątku wspólnego, jeżeli na skutek śmierci spadkodawcy dochodzi także do ustania wspólności majątkowej małżeńskiej i małżonkowie posiadali majątek wspólny. Z kolei do połączenia działu spadku ze zniesieniem współwłasności dochodzi, gdy działem mają być objęte w całości składniki, które na skutek spadkobrania stały się współwłasnością spadkobierców i osób trzecich, niebędących spadkobiercami i żądania spadkobierców „wykraczają” poza odziedziczone przez nich udziały.
