Geocaching to zabawa międzynarodowa skierowana do poszukiwaczy przygód w każdym wieku. Głównym celem gry jest zachęcenie uczestników do odwiedzenia miejsc, w których ukryte są skrytki.

Część miejsc wybranych przez chowających jest trudno dostępna, rzadko odwiedzana, a przy tym atrakcyjna i uznana za godną zaprezentowania innym graczom. Znalazca w nagrodę zabiera jeden ze znajdujących się w pojemniku przedmiotów, zostawia nowy, równie atrakcyjny oraz wpisuje swój identyfikator i datę do dziennika odwiedzin skrytki. Poza danym dotyczącymi lokalizacji (długość i szerokość geograficzna w systemie WGS 84) chowający umieszcza w serwisie geocachingowym opis skrytki, w którym zawarte są dodatkowe informacje mające na celu ułatwienie jej znalezienia, a także informacje o charakterze krajoznawczym związane z miejscem ukrycia i ewentualnymi atrakcjami turystycznymi w okolicy. Dodatkowo w opisie skrytki powinny być zawarte ostrzeżenia o możliwych zagrożeniach w trakcie poszukiwań, a także informacje o dostępności dla osób niepełnosprawnych lub szukających razem z dziećmi..

Pierwszym serwisem był Geocaching.com, który powstał 2 września 2000 r. i obecnie posiada najliczniejszą bazę skrytek na całym świecie. Oprócz niego powstały także inne globalne serwisy. Wiele krajów posiada własne, lokalne serwisy geocache.

Idea gry nierozerwalnie związana jest z systemem GPS. Jak wiemy, został on zaprojektowany do zastosowań militarnych i początkowo, aby uniemożliwić dokładne odczytanie pozycji przez cywilnych użytkowników, jego sygnał GPS był celowo zniekształcany. Uniemożliwiało to jednostkom cywilnym uzyskanie dokładności większej niż 100 m. 1 maja 2000 prezydent USA Bill Clinton zdecydował o udostępnieniu niezniekształconego sygnału wszystkim użytkownikom systemu GPS, dzięki czemu możliwe stało się osiągnięcie dokładności przekraczającej 10 m.

3 maja 2000 Dave Ulmer, aby uczcić to wydarzenie, zaproponował rozpoczęcie gry, która miała polegać na chowaniu „skarbu” i podawaniu jego lokalizacji do publicznej wiadomości. Idea ta została bardzo szybko wcielona w życie, jeszcze tego samego dnia ukryto pierwszą skrytkę.

1 listopada 2001 na terenie Polski została założona pierwsza skrytka – „Ndebele 1”, która jest wirtualna (nie posiada pojemnika z logbookiem) i została opublikowana w serwisie Geocaching.com. Najstarszą niewirtualną skrytką była FirePlace, którą założono 5 stycznia 2002 r., i opublikowano w serwisie Geocaching.com.. Obecnie skrytka ta już nie istnieje. Najstarszą istniejącą skrytką w Polsce jest pojemnik, który został ukryty 2 czerwca 2002 r. w okolicach Szczytna. (Jest to skrytka reaktywowana po 10 latach na postawie znalezionych szczątków opakowania). Najstarszą skrytką będącą w ciągłym użytkowaniu, z oryginalnym logbookiem, jest „First cache in lubuskie” z 29 marca 2003 r.

Wiosną 2006 roku stworzony został polski lokalny serwis Opencaching Polska (zwany też OC PL), bazujący na otwartej platformie i utrzymywany społecznie przez grupę entuzjastów zabawy. Wszystkie treści, które umieszcza się w serwisie OC PL publikowane są tam na licencjach otwartych.

W październiku 2009 r. ruszyła strona Geocaching Polska związana z serwisem Geocaching.com. 10 lutego 2011 r. opublikowano nową wersję tej strony. Pierwsza strona internetowa zawierająca listę skrytek geocachingowych została stworzona 8 maja 2000 r. przez Mike'a Teague. Obecnie największym i najpopularniejszym serwisem geocachingowym na świecie jest Geocaching.com należący do firmy Groundspeak Inc, który rozpoczął działalność 2 września 2000 roku. Każda skrytka, zanim zostanie opublikowana, podlega weryfikacji recenzenta. Darmowe konto umożliwia poszukiwanie oraz zakładanie skrytek. Od 2009 roku istnieje polska strona Geocaching.pl, mająca na celu ułatwienie polskim geocacherom korzystanie z serwisu Geocaching.com. Inne strony/platformy o podobnej tematyce i funkcjonalności to: Opencaching. NaviCache.com, TerraCaching, GPSgames

Na terenie Polski znajduje się 40901 skrytek, z których 32133 jest aktywnych.

Zawartość i budowa skrytek

Skrytkami mogą być różnego rodzaju i o różnym rozmiarze pojemniki, które są wodoodporne, trwałe i odpowiednio zabezpieczone. Skrytki mikro i małe są zwykłymi plastikowymi fiolkami po lekach, pudełkami po żywności lub pudełkami służącymi do pakowania filmów fotograficznych. Większe skrytki zazwyczaj są metalowymi lub drewnianymi skrzyniami, dużymi pudełkami plastikowymi, zamykanymi szczelnie wiadrami itp. Powinny one być opisane z zewnątrz – posiadać wydrukowany lub napisany wyraźnie kod skrytki oraz ostrzeżenie, że nie jest to śmieć ani przedmiot niebezpieczny dla otoczenia.

Wewnątrz każdej skrytki powinien być umiejscowiony papierowy dziennik, tzw. logbook – mały notatnik, który zawiera opis skrytki oraz miejsce przeznaczone na dokonywanie wpisów przez kolejnych jej znalazców. Logbook, będący kluczowym elementem wyposażenia, powinien być bardzo starannie zabezpieczony przed wilgocią, najczęściej za pomocą plastikowego woreczka zapinanego na tzw. strunę. Poza logbookiem skrytka zawiera zazwyczaj ołówek, temperówkę i rozmaite „skarby”, które można wymienić na inne.

Zdarza się, że w skrytkach zostawiane są także: certyfikat FTF (First to Find) oraz specjalny prezent – są one przeznaczone dla pierwszego znalazcy.

Skrytki powinny być dobrze ukryte i zamaskowane, ponieważ znalezienie ich przez osobę niewtajemniczoną grozi kradzieżą, dewastacją lub uznaniem ich za śmieci. Zazwyczaj najłatwiej jest ukryć skrytkę w terenie, ponieważ skrytki miejskie (najczęściej typu mikro lub nano, przytwierdzone magnesem do metalowej powierzchni) wymagają przemyślanego zamaskowania oraz ukrycia w takim miejscu, aby ich otwieranie przez znalazców nie wzbudziło podejrzeń przechodniów. Gracze są bardzo pomysłowi i skutecznie maskują skrytki – mogą być to cegły wypełniające szczelinę w ścianie, sztuczne kamienie, a nawet wiarygodne imitacje tabliczek informacyjnych.

Typy skrytek:

Tradycyjna – podstawowy typ skrytki, który składa się co najmniej z pudełka i logbooka. Można również natrafić na pojemnik tzw. „mikro-cache”, który jest zbyt mały by zmieściło się w nim cokolwiek poza logbookiem. Współrzędne pokazane na stronie opisują rzeczywistą lokalizację skrytki.

Multi-cache – skrytka wiążąca ze sobą więcej miejsc, przy czym przynajmniej w lokalizacji końcowej znajduje się pojemnik. Są różne rodzaje tego typu skrytek, ale w większości z nich podczas pierwszego etapu poszukiwacz znajduje wskazówkę, która prowadzi go do drugiego, drugi do trzeciego itd.

Quiz – skrytka, którą można znaleźć tylko po rozwiązaniu zagadki.

Own-Cache – skrytka, którą właściciel ma zawsze przy sobie, więc aby ją odnaleźć należy najpierw spotkać jego.

Nietypowa / Zagadkowa – typ skrytki, w której można znaleźć elementy wszystkich pozostałych kategorii. Odnalezienie miejsca, w którym jest ukryta, może być związane z rozwiązaniem skomplikowanej łamigłówki. Wraz z rozwojem kreatywności geocachingu, typ ten staje się polem dla tworzenia unikalnych wyzwań.

EarthCache – jest miejscem, które można odwiedzić, aby nauczyć się czegoś na temat geologicznych tajemnic Ziemi. EarthCache zawierają informacje edukacyjne oraz współrzędne opisywanego zjawiska.

TravelBug – zdarza się, że w skrytkach są umieszczane podróżujące przedmioty, do których na trwałe dołączona jest karteczka zawierająca informacje o jego pierwotnym właścicielu, dacie i miejscu pierwszego umieszczenia w skrytce. Przedmioty te są rejestrowane w odpowiednich serwisach internetowych, przydzielającym im numery rejestracyjne. O ile inne typy przedmiotów znajdujących się w skrytce można zachować na pamiątkę, o tyle podróżujące powinno się zabrać z jednej skrytki i przełożyć do drugiej, tak by krążyły one cały czas po świecie. Osoba, która przeniesie przedmiot do innej skrytki powinna umieścić informację o tym fakcie w odpowiednim serwisie. Dzięki temu możliwe jest śledzenie „podróży” przedmiotu po świecie. Pierwszymi i zarazem najpopularniejszymi na świecie przedmiotami podróżnymi są TravelBugi i GeoCoiny, które można umieszczać w skrytkach zarejestrowanych w serwisie geocaching.com.

Skrytki w powiecie żywieckim

Na terenie powiatu żywieckiego znajduje się kilkadziesiąt różnego typu skrytek. W Samym Żywcu znaleźć można 11 skrytek tradycyjnych (Kościół pw. Św. Floriana w Żywcu, Tajemnica góry Grojec, Nad Jeziorem Żywieckim, Czerwona gwiazda, Kościół św. Marka, Nad rzeką Sołą, Pomnik Wojska Polskiego, Kościół Św. Krzyża w Żywcu, Konkatedra w Żywcu, Park Habsburgów w Żywcu, CYPEL), 8 skrytek zagadkowych (Więzień Domku Chińskiego, KSIĘGA DAEDR – HAERMEUS MORA, KSIĘGA DAEDR – CLAVICUS ZŁOŚLIWY, KSIĘGA DAEDR – SHEOGORATH, KSIĘGA DAEDR – NOCNICA, KSIĘGA DAEDR – HIRCYN, KSIĘGA DAEDR – AZURA, KSIĘGA DAEDR – MEPHALA) oraz 1 skrytkę EarthCache (Góra Grojec).

Ponadto spora ilość skrytek znajduje się w gminach: Jeleśnia(co czwarta skrytka w powiecie żywieckim), Węgierska Górka, Milówka, Rajcza.

W gminie Jeleśnia zlokalizowanych jest 20 skrytek tradycyjnych (Tam gdzie zasięg zawraca, Szczyt Trzy Kopce - ostoja dzikiej przyrody, Schronisko PTTK na Hali Rysiance, Jiff 2: Hala Górowa, Westka Korbielów, Jelesnia Old Inn / M&S-11, Parafia Świętego Wojciecha – Jeleśnia, Pewel Mała East, Nauczmy się dendrologii: 01.Kasztanowiec, 02.Porzeczka, 03.Malina, 04.Brzoza, 06.Sosna, 07.Jesion, 08.Grab, 09.Buk, 10.Świerk, 11.Klon, 12.Lipa, 13.Modrzew) oraz 1 skrytka EarthCache (Wodospad na Sopotni)

W gminie Węgierska Górka znajduje się 8 skrytek tradycyjnych (Kościół św. Maksymiliana Kolbego w Ciścu, Kościół Św. Katarzyny w Cięcinie, Góra Prusów, Dom na bunkrze "Włóczęga", Schron bojowy "Wyrwidąb", Schron bojowy "Wąwóz", Schron bojowy "Wędrowiec", Schron bojowy "Waligóra") oraz 1 skrytka MultiCache ( Trakt Cesarski)

W gminie Milówka zlokalizowane są 3 skrytki tradycyjne (Mościska-wokół tajemniczych Lalik I, Cmentarz żydowski w Milówce, Cumowa Grapa), 1 skrytka MultiCache( Płot z nart w Kamesznicy) oraz 1 skrytka zagadkowa (Tajemnica Ptaka Dodo)

Na terenie gminy Rajcza zlokalizowanych jest 7 skrytek tradycyjnych (Baza Namiotowa Przysłop Potocki, Pomnik na odcinku Starej Strażnicy w Rycerce Górnej, Pomnik ku pamięci Waleriana Burzi w Rycerce Górnej, Pałac Lubomirskich, Compel Rajcza, Polana na Suchej Górze - 1040 m n.p.m., Chata na Zagroniu)

Mapa i opisy miejsc, w których zlokalizowane są skrytki, znajdują się na stronie Geocaching, tam również użytkownicy forum wymieniają się opiniami na temat cache. Informacje te są często pomocne w znajdowaniu „skarbów”. Podstrony skrytek zawierają galerie zdjęć, które także mogą ułatwić zadanie poszukiwaczom i zachęcić ich do odwiedzenia atrakcyjnych turystycznie miejsc.

Przykładowy opis skrytki typu multicache:

„Zapraszam do łatwego, 2-etapowego multikesza po terenach Kamesznicy.

Początkowe współrzędne prowadzą do płotu utworzonego ze starych nart.

Aby odgadnąć miejsce ukrycia skrzynki finałowej musisz znaleźć nartę COMPACT ALU.

Na niej umieszczona jest 3-cyfrowa liczba, którą oznacz jako A.

Następnie liczbę tą podstaw do wzoru na współrzędne:

N 49° 35.(2*A+6)

E 19° 03.(3*A+160)

Finał prowadzi w okolice niedaleko położonej rzeki „Bystra” która później wpada do „Kameszniczanki”. Szczególnie w lecie jest to wspaniałe miejsce, żeby się zanurzyć po sam czubek głowy i ochłodzić ciało”.

Wypowiedź jednego z użytkowników forum, który odnalazł wyżej opisaną skrytkę:

„Jadąc byłem przekonany, że będzie to płot przy jakimś komisie narciarskim(podobny jest w szczyrku) a tutaj zaskoczenie – przy domu prywatnym i do tego dużo większy. Trochę naszukaliśmy się odpowiedniej narty, ale udało się. Na miejscu na szczęście pusto.

Ogrodzenie nietypowe, narta odnaleziona, a na miejscu finału zastanowienie czy kąpielisko dość pokaźnych rozmiarów nie zalało skrytki.... Na szczęście nie, cache na swoim miejscu i ma się całkiem dobrze. Dzięki za skrytkę!”

Autor: Katarzyna Kubica-Sroka