Nie da się ukryć, iż obecnie powszechny jest agresywny system pozyskiwania klienta. Tyczy się to zasadniczo każdej branży i jest związane zarówno ze sprzedażą, jak również ze świadczeniem usług. Szeroko rozumiani przedsiębiorcy imają się różnych sposobów aby trafić do potencjalnego klienta. O ile do wszechobecnych a nawet natarczywych reklam wszyscy zdążyliśmy się przyzwyczaić, a nawet nauczyliśmy się je ignorować, to często dochodzi do sytuacji, kiedy to konsument jest indywidualnie nakłaniany do zawarcia takiej czy innej umowy. Trzeba zauważyć, że zasadniczo ignorowanie reklam wychodzi nam całkiem nieźle, natomiast kiedy wystawieni jesteśmy na działanie doskonale przygotowanych specjalistów do spraw sprzedaży zdarza się, że nasza asertywność nie jest wystarczająca by wypowiedzieć się stanowczo co do produktu czy usługi  i ulegamy wpływowi sprzedawcy. Może to mieć miejsce zarówno poprzez środki komunikowania się na odległość ale także chociażby podczas organizowanych prezentacji poza lokalem przedsiębiorcy. Co zrobić w sytuacji kiedy dojdzie do zawarcia umowy, której zawarcia tak naprawdę nie chcieliśmy? Jak wybrnąć od skutków zawartej jednocześnie umowy o kredyt konsumencki? Poniżej zaprezentuję uprawnienia z jakich my jako konsumenci możemy skorzystać.

Jesteśmy świeżo po rozmowie telefonicznej z konsultantem, albo właśnie wróciliśmy z pokazu jakiegoś produktu. Nadal pozostajemy pod wpływem wyszukanych metod sprzedażowych, bądź to konsultanta czy też osoby prowadzącej prezentacje. Zdajemy sobie po jakimś czasie sprawę, iż zawierając umowę postąpiliśmy wbrew sobie bądź też zwyczajnie produkt nam nie odpowiada. Powinniśmy wówczas skorzystać z uprawnień przewidzianych przez ustawodawcę w treści ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Zgodnie z art. 2 ust. 1 tejże ustawy konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa albo zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Skutkiem odstąpienia jest stan, że umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Powyższego uprawnienia sprzedawca nie może wyłączyć żadną klauzulą zawartą w umowie, a nawet w sytuacji powoływania się przez sprzedawcę na taki zapis należy go uznać za niewiążący. Co więcej, nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy stanowiącej tzw. odstępnego. Przytoczony wcześniej termin, w którym konsument może odstąpić od umowy, liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. Możliwość odstąpienia od umowy jest charakterystycznym uprawnieniem konsumenta, osłabiającym węzeł umowny. Określa się to jako „niczym nieuwarunkowany czas do namysłu”, „czas na zastanowienie się”, „czas do kalkulacji prawno-ekonomicznej” zawartej transakcji (francuskie: le delai de reflexion). Ponadto na sprzedawcy zawierającym umowę poza lokalem przedsiębiorstwa ciąży obowiązek poinformowania  konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w opisanym terminie oraz wręczenia wzoru oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby). W sytuacji zawierania umowy na odległość natomiast, sprzedawca również powinien w sposób wyraźny i jednoznaczny poinformować konsumenta o prawie do odstąpienia, co powinno zostać potwierdzone pisemnie najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. Ma to niebagatelne znaczenie, gdyż jeśli przedsiębiorca uchybi tym wymogom, to w sytuacji zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa bieg terminu dziesięciodniowego nie rozpoczyna się. Swój bieg rozpoczyna dopiero od uzyskania przez konsumenta informacji o prawie odstąpienia. Prawo odstąpienia od umowy jest jednakże wtedy ograniczone terminem trzymiesięcznym od jej wykonania. W przypadku zawarcia umowy za pomocą środka komunikowania się na odległość, jeśli przedsiębiorca uchybi konieczności poinformowania konsumenta o prawie odstąpienia, termin dokonania tej czynności wynosi trzy miesiące i liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty. Warto zwrócić uwagę, iż prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w kilku przypadkach. Ustawodawca wymienił enumeratywnie te przypadki w treści art. 10 ust. 3 przytoczonej ustawy. W praktyce największe znaczenie mają wypadki takie jak zgoda konsumenta na świadczenie usług przed upływem dziesięciodniowego terminu na odstąpienie od umowy oraz usunięcie przez konsumenta oryginalnego opakowania nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych.

Często zdarza się też tak, iż wraz z zawarciem umowy poza lokalem przedsiębiorstwa zawieramy umowę o kredyt konsumencki na zakup towaru będącego przedmiotem tej pierwszej. W tej sytuacji możemy skorzystać z uprawnienia przewidzianego przez ustawodawcę w treści art. 53 ust. 1 o kredycie konsumenckim. Mianowicie, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy o kredyt konsumencki można od umowy odstąpić, bez podania przyczyny. Ponadto kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przy zawarciu umowy wręczyć konsumentowi, na trwałym nośniku, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z oznaczeniem swojego imienia, nazwiska (nazwy) i adresu zamieszkania (siedziby). Oświadczenie o którym mowa powyżej może być złożone zarówno względem kredytodawcy, jak również względem pośrednika kredytowego tj. sprzedawcy. Co więcej, jeśli konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi np. na podstawie przytaczanych przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, to odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany. Rozwiązanie to uwzględnia powiązania między obiema umowami, które - obiektywnie rzecz ujmując - tworzą jedną, złożoną transakcję gospodarczą^1. 

 Autor: Konrad Szczepanik

1. Kredyt konsumencki. Komentarz, Czech Tomasz, LexisNexis 2012