Osoby w podeszłym wieku i ludzie o ograniczonej sprawności napotykają w życiu codziennym na wiele barier m.in. architektonicznych. W wielu przypadkach prowadzi to do tego, że niepełnosprawni miewają problemy z odnalezieniem się w społeczeństwie. Zdrowy, pełnosprawny człowiek nie zdaje sobie sprawy z tego, ile osób z ograniczoną sprawnością ruchową go otacza. Niepełnosprawni coraz częściej chcą żyć pełnią życia, aktywnie, dlatego widok osoby poruszającej się po ulicach miast na wózku inwalidzkim, to obecnie widok niemalże codzienny. Wobec tego, czy osoby niepełnosprawne mogą czuć się dyskryminowane? Czy mają równy dostęp do środków komunikacji miejskiej, lotniczej bądź kolejowej? Wszak największy problem z jakim osoby z dysfunkcjami spotykają się w życiu codziennym dotyczy poruszania się i to nie tylko w zaciszu domowym ale również w przestrzeni miejskiej.

Na świecie żyje ponad pięćset milionów osób niepełnosprawnych, w większości krajów, co najmniej jedna na dziesięć osób jest niepełnosprawna. Osobą niepełnosprawną jest jednostka mająca trudności w poruszaniu się i ograniczony dostęp do korzystania z transportu na skutek jakiejkolwiek niesprawności fizycznej, zmysłowej, ruchowej w stopniu trwałym lub przejściowym lub każdej innej przyczyny niepełnosprawności, która wymaga specjalnej uwagi oraz dostosowania usług dostępnych dla wszystkich pasażerów.

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o prawie przewozowym, przewoźnik jest zobowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków, bezpieczeństwa i należytej obsługi pasażera. Zgodnie z tym zapisem przewoźnik powinien zapewnić pomoc w odbywaniu podróży osobom niepełnosprawnym. Polityka społeczna wobec osób niepełnosprawnych powinna być nastawiona na wspieranie samodzielności pasażera. Biorąc pod uwagę ograniczoną mobilność osób niepełnosprawnych Koleje Śląskie wyszły naprzeciw temu problemowi. Celem jaki postawili sobie pracownicy Kolei Śląskich jest ułatwienie podróży osobom niepełnosprawnym. Spółka uruchomiła specjalny numer telefonu (+48 32 428 88) oraz adres mailowy (

W pociągach Kolei Śląskich znajdują się jaskrawe, żółte poręcze, dzięki którym przestrzeń pociągu jest lepiej widoczna dla osób z dysfunkcjami wzorku.

Udogodnienia zostały wprowadzone również dla niepełnosprawnych posiadających problemy z motoryką. W drzwiach składu zamontowana została specjalna rampa, która pomaga pokonać przestrzeń pomiędzy peronem a pociągiem. Niepełnosprawny podróżny może zasygnalizować potrzebę skorzystania używając przycisku na drzwiach, by ułatwić  wsiadanie i wysiadanie z pociągu. Nowe składy dysponują także szerszymi wejściami.

W zasięgu wzroku pasażera odbywającego podróż na wózku inwalidzkim znajdują się piktogramy oraz przyciski umożliwiające otworzenie drzwi na stacji.

W nowoczesnych pociągach Kolei Śląskich znajdują się także specjalnie wydzielone miejsca do przymocowania wózka, wyposażone w twarde oparcie na plecy i głowę osoby niepełnosprawnej. Dodatkowo zamontowane zostały pasy bezpieczeństwa, umożliwiające ustabilizowanie wózka podczas jazdy.

Dla osób z dysfunkcjami narządu wzorku bądź słuchu informacja o stacjach lub trasie przejazdu powinna być dostosowana do danej niepełnosprawności. Mając tą świadomość -Koleje Śląskie przewidziały dla osób niewidomych informacje głosowe, zapowiadające kolejny przystanek i stację docelową. Dla osób niedosłyszących bądź niesłyszących system informacji pasażerskiej rozwiązany został poprzez informację wizualną – monitory wyświetlające informacje. Z informacji wizualnych mogą korzystać również pełnosprawni pasażerowie.

W pociągach znajduje się także monitoring wewnętrzny, dzięki któremu maszynista może obserwować sytuację panującą w pociągu i odpowiednio zareagować, gdy pasażer potrzebuje pomocy.

Również pod względem dostępu do sanitariatu Koleje Śląskie wyprzedzają inne środki transportu. Nowe, niskopodłogowe pociągi dysponują dużą, przestrzenną toaletą dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wewnątrz niej znajdują się ułatwienia w postaci poręczy ułatwiających skorzystanie z toalety osobom na wózku.

Pociągi Kolei Śląskich są jednoprzestrzenne, bez przedziałowe, nie posiadają progów np. do toalety ani przerw w wagonach. Podróżny ma zatem możliwość spokojnego przemieszczania się z wagonu do wagonu.

Osoby niepełnosprawne oraz o obniżonej sprawności motorycznej mogą liczyć także na pełne wsparcie oraz pomoc ze strony drużyny pokładowej podczas podróży pociągiem. Szczególną opieką konduktorską, objęci są nie tylko pasażerowie stricte niepełnosprawni. Na pomoc mogą liczyć także osoby mające problem z poruszaniem się, rodzice z wózkami czy w podeszłym wieku. Do grona osób uprzywilejowanych zalicza się także osoby z przejściowym uszczerbkiem na zdrowiu (jak np. złamania), kobiety ciężarne oraz wszystkie osoby mające problem z komunikacją.

Na uwagę zasługuje również ciekawa oferta wycieczkowa i artystyczna spółki Koleje Śląskie skierowana do osób niepełnosprawnych. Przykładem może być zorganizowany bezpłatny wyjazd do Wisły i występ na XXV Wojewódzkim Przeglądzie Dziecięcych Zespołów Artystycznych. Ostatnio ruszył także konkurs plastyczny „Kolej na cztery pory roku” adresowany do dzieci oraz młodzieży z Warsztatów Terapii Zajęciowej i Ośrodków Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczych. Tematem konkursu jest przedstawienie pojazdu szynowego typu ELF wraz z logo spółki w otoczeniu czterech pór roku z uwzględnieniem Świąt Bożego Narodzenia oraz Świąt Wielkiej Nocy. Po raz pierwszy w tym roku odbędzie się także akcja przejazdu dla maturzystów, w tym niepełnosprawnych na Jasną Górę.

Wdrażanych jest coraz więcej udogodnień technicznych dla różnych grup niepełnosprawnych: sukcesywnie wymieniany jest tabor –tradycyjne wagony zamieniane są na jednostki niskopodłogowe, umieszczane są informacje na peronach oraz odpowiednie oznakowanie zewnętrzne i wewnętrzne taboru.  Warto podkreślić, że spółka Koleje Śląskie została wyróżniona w regionalnej edycji konkursu „Lodołamacz 2012” za "szczególną wrażliwość społeczną i promowanie aktywności osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach życia”.

Omówione wyżej przedsięwzięcia Kolei Śląskich powiększają techniczną dostępność transportu osób niepełnosprawnych, a co za tym idzie zwiększają ich mobilność. Jednak pozostaje zapotrzebowanie na kooperacje i współpracowanie pomiędzy różnymi spółkami.

Autor: Katarzyna Mołdysz

Zdjęcia: Grzegorz Gaweł

Kopiowanie materiałów zabronione