Drodzy Czytelnicy czy zastanawialiście się kiedyś skąd wzięły się nazwy poszczególnych miejscowości powiatu żywieckiego? Pochodzenie niektórych nazw (jak np. Świnna od świń czy Gilowice od gilów) łatwo odgadnąć, jednak są również nazwy, których pochodzenia trudno się domyślić. Skarbnicą wiedzy na ten temat jest „Dziejopis Żywiecki” Andrzeja Komonieckiego – wójta żywieckiego, żyjącego w latach 1658-1729. Kronika ta opisuje dzieje Żywiecczyzny na przestrzeni ponad trzystu lat, od 1400 do 1728 roku. W artykule, opierając się głównie na wspomnianym źródle, ale również sięgając do innych opracowań, przybliżę Państwu pochodzenie nazwy miasta Żywiec oraz nazw poszczególnych miejscowości gminnych powiatu żywieckiego.

Żywiec

Niektórzy wywodzą tę nazwę od pogańskiej bogini Żywii, której kult przez długi okres czasu zachował się w zakątkach puszcz beskidzkich. Inni, opierając się na „Dziejopisie Żywieckim” Andrzeja Komonieckiego, wywodzą ją od hodowli nierogacizny, która w tych okolicach była bardzo dobrze rozwinięta. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” podaje, że Żywiec był miejscem wypasu trzody, pierwotnie istniała tu osada pasterska i stąd wywodzi się jego nazwa.

Czernichów

Nazwę Czernichów Komoniecki wywodzi od lasu, który tak się nazywał lub od czarnych, dzikich świń, które chowały się w tym lesie.

Gilowice

Nazwa pochodzi od gilów – ptaków, których w tej okolicy było najwięcej i które tam budowały swoje gniazda.

Jeleśnia

Nazwa pochodzi od „jeleni lśniących”, które właśnie w tej okolicy żywiły się i na które często tam polowano.

Koszarawa

Przez tę wieś przepływa rzeka Koszarawa oraz „ta wieś od Orawy skosem ciągnie się i na owczych koszarach obsadzona jest”

Lipowa

Pierwszy osadnik zbudował sobie chałupę z drewna lipowego i tę chałupę nazwano lipową. Stąd też wywodzona jest nazwa miejscowości.

Łękawica

Nazwa pochodzi od łąk, których w miejscu powstałej wsi było bardzo dużo

Łodygowice

Według miejscowych legend nazwa Łodygowice wywodzi się od lnu, którego uprawa była tu bardzo rozpowszechniona i z którego łodyg kobiety przędły nici i tkały płótno. Andrzej Komoniecki podaje kilka możliwości: Łodwigowice naprzód sołtystwem niekiedy było, które przezwane Ludwika albo Ludwikowicza, najpierwszego sołtysa i dzierżawcę tej wsi, od którego Ludwigowice albo Łodwigowice nazwano. Skąd Miemcy po mimiecku zowią tę wieś Ludwik(s)dorf, co się rozumie Ludwikowa Wieś. Albo jako inśi od ślachty przezwali Łodygowice, to jest, że tam łodzi robiono i niemi wygadzano, gdzie to słowo „gowie” jest i wykłada się „wygadzam”, jako by rzekł Łodygowice, to jest łodzi wygadzanie. Albo od paszę traw wilgotnych, sitowych, grubych, łodygowatych Łodygowice są.

Milówka

Komoniecki tę nazwę wywodzi od „miłego łowu, od którego miejsca w lasy mila łowiu było, gdy panowie przedtym będący na łowie tam jeżdżali” . Prawdopodobnie chodzi o odległość mili jaka dzieliła myśliwych od miejsca polowań. Nazwa może pochodzić także od „rzeki nazwanej Milówka”, płynącej od hal Suchej góry i od Prusowa.

Radziechowy

W „Dziejopisie Żywieckim” Komoniecki nazwę wsi „Radzichowy” wywodzi od tego, że zmarłych „radzi tu byli chować”. Faktem jest, że parafia radziechowska była najstarsza po żywieckiej i rozciągała się aż po granicę w Zwardoniu.

Wieprz

„Wieprze” – nazwa pochodzi od dzikich wieprzy, które tam „bywały” i które tam „na tych polach pobito”

Rajcza

Komoniecki tę nazwę wywodzi od „góry Rajcze” lub od pierwszego osadnika, zwanego Rajczą.

Ślemień

„Ślemię” – ponieważ pierwszy osadnik, budując sobie chałupę „nie skrokwił onej sobie, jako tu zwyczaj jest w górach, ale po lachowsku na dwóch sochach wierzch postawił miasto krokwi” Gdy go pytano co robi, odpowiadał, że ślemię, ponieważ „po Zakrakowiu na sochach wierzchy takie ślemieniem nazywają”. Stąd też „od jego budynku tego wierzchu Ślemię tę wieś nazwano”

Świnna

Istnieje kilka źródeł pochodzenia nazwy. Niektórzy wywodzą ją od polowań na świnie, inni od łowionych ryb, jeszcze inni od tego, że tutaj pasły się dzikie świnie.

Ujsoły

Pierwotna nazwa brzmiała „U Soły” i wywodzi się od położenia pierwszych zagród, które były zlokalizowane bezpośrednio nad rzeką Sołą.

Węgierska Górka

Interesująca jest etymologia nazwy Węgierska Górka. Pewne wydaje się jedynie to, że pochodzi ona od nazwy powstałego na początku XVIII wieku folwarku. Najprawdopodobniej nawiązywała do pewnego wydarzenia, które miało miejsce w tym regionie w XV wieku za czasów panowania na Węgrzech Macieja Korwina. Jak tłumaczy Komoniecki, monarcha chciał przyłączyć dolinę górnej Soły do Węgier. Aby uzasadnić te żądania panowie węgierscy klęcząc na workach wypełnionych ziemią przywiezioną z Węgier przysięgali, że klęczą na węgierskiej ziemi.

Autor: Katarzyna Kubica-Sroka

Źródła:

· Komoniecki Andrzej, Chonografia albo Dziejopis Żywiecki, Żywiec 2005;

· Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.

· Augustin Franciszek, Kroniki żywieckie od czasów zamierzchłych do 1845[...], Żywiec 2007.