Zespół Szkół Budowlano – Drzewnych im. Armii Krajowej w Żywcu jest najstarszą szkołą średnią oraz zawodową w naszym mieście, jej historia liczy 137 lat. Obecny budynek znajduje się w Zabłociu, przy ulicy Szkolnej 2. Czy był to pierwszy, najstarszy obiekt żywieckiej budowlanki?
Czy historia szkoły rozpoczęła się właśnie tu – w Zabłociu, blisko ulicy Głównej (dziś Dworcowej) i Wesołej w centrum życia środowiska żydowskiego, blisko synagogi, żydowskiego Domu Ludowego, żydowskiej Szkoły Powszechnej oraz łaźni rytualnej oraz starego drewnianego mostu łączącego wieś Zabłocie z miastem Żywcem?
Dawne Zabłocie, karta korespondencyjna, XIX/XX w.
Aby odpowiedzieć na te pytania przenieśmy się do roku 1885. Właśnie wtedy władze Żywca zwróciły się do Sejmu Krajowego we Lwowie z prośbą o wyrażenie zgody na utworzenie szkoły specjalizującej się w wyrobach stolarskich i drewnianych zabawkach. Dwa lata później, dnia 1 października 1887 roku, w mieście rozpoczyna działalność - Krajowa Szkoła Przemysłowa dla Stolarstwa i Zabawek.
Żydowska Szkoła Powszechna w Zabłociu, pocz. XX w.
Pierwszym kierownikiem został dr Herman Czecz z Kobiernic, natomiast instruktorem zawodu – Andrzej Sydor. Nauka odbywała się w Żywcu, w nowym budynku szkoły męskie, przy ul. Mickiewicza. Po 10 latach szkolenie stolarzy i zabawkarzy przeniesiono do Kalwarii Zebrzydowskiej, a placówkę przekształcono w Uzupełniającą Szkołę Przemysłową. Kierownikiem mianowano Stanisława Rosoła. Warto podkreślić, że już od roku 1914 na kierunku handlowym uczyły się dziewczęta.
Kierownik Władysław Nowotarski, pocz. XX w.
Na początku ubiegłego wieku kierownikiem został Władysław Nowotarski. Putosz z krwi i kości, syn Antoniego – cechmistrza kowali. Był - artystą malarzem, nauczycielem rysunków, kierownikiem szkoły męskiej, powiatowym inspektorem szkolnym oraz radnym miejskim. Współorganizator wielu placówek - Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej, Muzeum Ziemi Żywieckiej, współredaktor kwartalnika regionalnego „Gronie”, działacz Oddziału Babiogórskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Żywcu oraz jeden z największych filatelistów w mieście. Wielki społecznik, patriota, genialny pedagog - żywiecka ikona oświaty, edukacji i życia kulturalnego w mieście.
Przewodnik Powiatu Żywieckiego w roku 1901 opublikował sprawozdanie Szkoły Przemysłowej:
„Młodzież więc uczy się w tej szkole wszystkiego co rzemiosło może uszlachetnić, podnieść, a przemysłowca postawić pod względem wykształcenia na równi z rzemieślnikiem
i przemysłowcem zagranicznym. Jeżeli bowiem rzemieślnik jest pod względem naukowym odpowiednio przysposobiony, łatwo rzemiosło swoje ulepszy, potrafi wszędzie znaleźć kawałek chleba, z korzyścią odbyć wędrówkę i prowadzić wzorowo pracownię. Wiemy też dobrze, że rzemieślnik, który fach swój rozumie należycie nigdy nie uskarża się na brak zajęcia i staje się zamożnym mieszczaninem.
Aby więc przyszłego rękodzielnika wykształcić do tego stopnia, żeby rzemiosło swoje ulepszał, wyrobom swoim zapewnił odbyt należyty, żeby znał się na rachunkach i pismach przemysłowych, sam je układał, żeby poznał swoje prawa i obowiązki jako obywatel miasta, kraju i państwa i stosowanie postępował – tego wszystkiego ma nauczyć uzupełniająca szkoła przemysłowa.”
Warto podkreślić, iż do szkoły kierowało - Żywieckie Stowarzyszenie Cechowe - uczniów , tzw. „terminatorów”, którzy zawodu uczuli się u miejscowych mistrzów prowadzących warsztaty rzemieślnicze. W szkole natomiast kształcili się w trzyletnim cyklu. Ilość proponowanych zawód była imponująca – łącznie 39 profesji. Wymieńmy kilka: stolarz, murarz, kuśnierz, krawiec, piekarz, geometra, ogrodnik, ślusarz, kowal, brukarz, zecer, zegarmistrz, grzebieniarz, mydlarz, fiakier, szewc, rzeźnik, masarz, rolnik, kapelusznik, tapicer, kotlarz.
Uzupełniającą Szkołę Przemysłową w latach 1897-1928 ukończyło łącznie prawie 600 uczniów.
W roku 1928 placówka została przekształcona w Publiczną Szkołę Zawodową Dokształcającą, którą kierował Jan Jasicki, a następnie Stanisław Nanuczkowski i Bolesław Zwoliński. Naukę prowadzono nadal w systemie wieczorowym, czas edukacji wynosił 3 lata.
W okresie międzywojennym szkoła bardzo prężnie działała. Założono zespół teatralny, powołano koło PCK, sfinansowano sztandar, zorganizowano wystawę prac uczniów.
W szkole pracowało wielu wybitnych pedagogów, jednym z nich był Julian Reimschussel – twórca sztuk teatralnych.
W 1940 roku szkoła została zamknięta przez władze okupacyjne. W maju 1945 roku dyrektor Antoni Ostrowski reaktywował szkołę. Siedzibę wyznaczono tym razem na parterze budynku szkolnego przy ul. Zielonej. Naukę podjęło 396 uczniów w klasach – ogólnozawodowej, metalowej i mechanicznej. Szkoła otrzymała nazwę – Publiczna Koedukacyjna Szkoła Zawodowa. Trudne warunki lokalowe, brak pomieszczeń warsztatowych stały się głównym problemem dla placówki. Władze miasta na nowy lokal przeznaczyły dawny budynek szkoły żydowskiej przy ulicy Wesołej. Obiekt posiadał pięć klas lekcyjnych, pokój nauczycielski, dwie toalety i salę ze sceną. Stan techniczny pomieszczeń był bardzo zły, budynek był zupełnie zdewastowany. Po wojnie szkoła zmieniała kilkakrotnie nazwy i dopiero w roku 1975, po raz ostatni, siódmy przekształcona została w Zespół Szkół Budowlano-Drzewnych. Stanowisko dyrektora objął Julian Sapeta.
Pierwsza placówka szkoły przy ul. Mickiewicza ( obecny ZSEG), okres międzywojenny
Gruntownej przebudowy a właściwie budowy nowej szkoły w Zabłociu przy ul. Szkolnej 2 podjął się dyrektor – Jan Lubiński. Prace trwały 9 lat. Na czas remontu nauka odbywała się w żywieckim mechaniku. Nowoczesny budynek został uroczyście otwarty 4 maja 1992 r., dzień ten ustanowiono świętem szkoły. Kilka lat później placówka otrzymała nowy sztandar
i imię Armii Krajowej.
Uroczyste otwarcie szkoły po remoncie przy ul. Szkolnej 2 przez dyrektora Jana Lubińskiego, 4 maja 1992 r.
Obecny gmach żywieckiej budowlanki stoi na miejscu szczególnym, historycznym, tak ważnym w dziejach Zabłocia i Żywca. W roku 2003 właśnie tu na dziedzińcu szkolnym stanął pamiątkowy obelisk, na którym czytamy – „W tym miejscu stała synagoga Tempel, która została zburzona przez nazistowskiego okupanta w czasie II wojny światowej. Pamięci Żydów Ziemi Żywieckiej Mieszkańcy Żywca.”
Zespół Szkół Budowlano-Drzewnych dziś, to placówka, która łączy tradycję z nowoczesnością, dba o swoje dziedzictwo, a zarazem dostosowuje się do wymogów współczesnej cywilizacji i wymagającego rynku pracy. Obecnym dyrektorem jest Pani Ewa Kaplyta. Szkoła oferuje szeroki i atrakcyjny wachlarz zawodów, na które jest duże zapotrzebowanie.
Na poziomie 5-letniego technikum są to: technik budownictwa, grafiki i poligrafii cyfrowej, fotografii i multimediów, architektury krajobrazu, usług fryzjerskich, inżynierii sanitarnej, systemów i urządzeń energetyki odnawialnej, przemysłu mody oraz geodeta. Na poziomie Branżowej Szkoły I stopnia kształci w zawodach: stolarz, fryzjer, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie oraz monter sieci i instalacji sanitarnych. Uczniowie z powodzeniem zdają egzaminy maturalne i zawodowe, kontynuują naukę na studiach wyższych lub podejmują pracę w zawodzie. Młodzież osiąga wysokie wyniki w wielu konkursach branżowych, przedmiotowych i zawodach sportowych na poziomie Ogólnopolskim i Międzynarodowych.
W szkole realizuje się wiele projektów edukacyjnych, współfinansowanych ze środków UE, dzięki którym zmodernizowano pracownie kosztorysowania, pracownię cyfrowych technologii multimedialnych, warsztaty stolarskie i pracownię Odnawialnych Źródeł Energii. W ubiegłym roku w placówce otwarto nowoczesne, czwarte w Polsce, laboratorium instalacyjne firmy Grohe. Z kolei program „Aktywna tablica” zaowocował bogatym wyposażeniem dwóch klasopracowni do nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych i językowych. Uczniowie, dzięki wieloletniej realizacji projektów unijnych uczestniczą w licznych kursach i szkoleniach, zdobywając dodatkowe umiejętności i kwalifikacje zawodowe podnoszące ich atrakcyjność na rynku pracy. Ważnym wydarzeniem dla szkoły było podpisanie w 2017 roku 14 umów partnerskich, inicjujących szeroką współpracę szkoły z lokalnymi firmami w zakresie kształcenia branżowego i przygotowania uczniów do pracy w wybranym zawodzie.
Dodatkowy atut szkoły, to bez wątpienia europejskie praktyki zawodowe oraz udział w projektach, w ramach programu Erasmus+. Żywiecka Budowlanka otwiera się także na wszystkich, którzy mimo zdobytego wykształcenia i doświadczenia, chcą podnosić swoje umiejętności, biorąc udział w kwalifikacyjnych kursach zawodowych dla dorosłych. Współczesna Budowlanka, to przyjazna atmosfera, troska o ucznia, atrakcyjne kierunki kształcenia i wykwalifikowana kadra pedagogiczna. To nowoczesna szkoła, którą tworzą ludzie z sercem i pasją.
Na zakończenie naszej opowieści o żywieckiej budowlance powróćmy jeszcze raz do Przewodnika Powiatu Żywieckiego, na łamach którego kierownik Władysław Nowotarski opublikował dwadzieścia „złotych rad” dla uczniów swojej szkoły, nadal w XXI wieku tak aktualnych i uniwersalnych:
- Wyucz się dokładnie procederu twego i nabierz pierwej dostatecznego doświadczenia, zanim założysz.
- Zacznij interes prowadzić w małych rozmiarach.
- Kup sobie najlepsze narzędzia rzemieślnicze
- Nigdy nie zakupuj więcej towaru, niż zapłacić możesz
- Strzeż się weksli.
- Po odstawieniu zamówionej roboty poślij rachunek.
- Tego, który najpóźniej trzy miesiące po otrzymaniu rachunku nie zapłaci – zaskarż.
- Zapasy trzymaj ile możliwości pod zamknięciem.
- Dopóki pracownicy w twoim warsztacie pracują – pracuj tak także.
- Zapłać ludziom sumiennie, lecz żądaj również sumiennej roboty, względnie płac tyle, żeby nędzy nie zaznali.
- Trzymaj w warsztacie tylko ludzi trzeźwych, pracowitych, oszczędnych, bogobojnych i znających swój proceder doskonale.
- Odstawiaj tylko takie przedmioty zamówione, które zostały zupełnie odrobione – abyś się nie naraził na wzgard e i pośmiewisko.
- Jeśli na robocie nic zarobić nie możesz, to jej nie przyjmuj.
- Jeśli zamówioną i przyjętą robotę zobowiązałeś się odstawić na dzień umówiony – to odstaw ją punktualnie.
- Idź wcześnie spać a wstawaj rano.
- Bądź umiarkowany we wszystkim.
- Kochaj i szanuj twą żonę, bo ona jest twym najlepszym przyjacielem.
- Ucz się zawsze, ucz wszystkiego aż do śmierci, przede wszystkim staraj się wydoskonalić w swoim zawodzie, staraj się zostać najinteligentniejszym artystą pomiędzy twymi kolegami.
- Bądź uprzejmym dla wszystkich, bo na grzeczności nikt dotychczas nie stracił.
- Oszczędzaj i jeszcze raz oszczędzaj i nie marnuj twego ciężko zapracowanego grosza.
Autor: Dorota Firlej
